نکاتی درباره ارتباط با خدا

احمد علوی تبار – اسفند 1402

 

چکیده

در این مقاله، نویسنده با بهره‌گیری از آموزه‌های وحیانی و تعالیم اولیای خدا در پی پاسخ‌گویی نسبتاً جامع‌تر به دو پرسش مهم است: چرا ما انسان‌ها به برقراری و بهبود ارتباط معنوی با خدا نیازمندیم؟ و چگونه می‌توانیم به این امر مهم توفیق یابیم؟

از مهم‌ترین نکات در پاسخ به پرسش اول، نیاز به حفاظت روحی با توجه به ماهیت ناامن عالَم دنیا و عدم کفایت عقل و علم دنیوی، نیاز به تغذیه معنوی خالص و برخورداری از هدایت الهی، و آثار عظیم فردی و اجتماعی نجات از سلطه نفس کاذب دنیوی و فعال‌سازی و رشد قابلیت‌های الهی قلب معنوی انسان در ارتباط با خداست. و در پاسخ به پرسش دوم، نویسنده بر نقش کلیدی مناجات با خدا، صبر زیبا در فرایند پاکسازی روح، اهتمام به تعامل خداپسندانه با دیگر افراد و پرهیز از توسعه‌طلبی دنیوی، ریاکاری، خودنمایی، حسادت، بخل‌ورزی، جدل و خشونت، تأکید کرده است.

 

مقدمه

از دیرباز در میان دین‌باوران، که بخش عمده آنان را مسیحیان و مسلمانان تشکیل می‌دهند، عملکردهای ناشایسته‌ی مدعیان دروغین خداپرستی، بسیاری افراد با تجارب معنوی ناکافی را نسبت به اصل دین بدگمان می‌کرده‌است.

گرایش به ثروت‌اندوزی خصوصی و اعمال خشونت بر ضد مخالفان حتی غیرمعاند، به عنوان یک انحراف دینی بسیار خسارت‌بار، به‌تدریج در میان مسیحیان رواج یافت(1). در اواخر قرون وسطی، گرایش‌های دنیاطلبانه مقامات کلیسا چنان قدرت‌ گرفته بود که آنان به زمینداران بزرگ اروپا تبدیل شده بودند.

رواج انحرافات دینی توأم با مفاسد اقتصادی، از مهم‌ترین علل دین‌گریزی بخش‌هایی از مردم جهان در قرون جدید بوده‌‌است.

انحرافات دینی در میان افراد و گروه‌هایی که اعتقاد دینی خود را از اسلام گرفته بوده‌اند نیز از دیرباز رواج داشته‌‌است.‌(2)

یکی از چالش‌های بزرگ جریان اصلی انقلاب اسلامی ایران، مرزبندی دقیق با انحرافات دینی گروه‌های مختلفی از همراهان ظاهری اسلام و انقلاب اسلامی بوده است(3). عدم آشنایی کافی با شاخص‌های اصلی دین خدا و ظاهرگرایی و سطحی‌نگری در شریعت اسلام را می‌توان از مهم‌ترین علل ضعف در جبهه‌های فرهنگی و اقتصادی برشمرد. نفوذ دیرینه و کم و بیش پنهان فرهنگ دنیاگرایی در بسیاری از نهاد‌ها و ساختارهای حکومتی از جمله در رسانه ملی، و سیاست‌گذاری‌های نادرست در نظام آموزش و پرورش، از موانع مهم رشد و تحول معنوی و فرهنگی واقعی جامعه بوده‌‌است.

برخی از مسئولان جامعه ما بارها اظهار داشته‌اند که مهم‌ترین علت ضعف‌ها، کمبود نیروهای سالم و کارآمد بوده‌ است. و این‌که ”ما نمی‌توانستیم از آسمان نیرو بیاوریم“!

از قضا مطلب این است‌که ما باید از آسمان نیرو می‌آوردیم و هنوز هم حقیقتاً چاره‌ای جز این نداریم‌ (4). در واقع باید ارتباط نیروها با آسمان را تقویت کنیم. مسلماً تقویت جبهه‌های نبرد فرهنگی و اقتصادی، پیشگیری از اتلاف منابع انسانی و اقتصادی، کمک به رشد متوازن و تأمین سرمایه اجتماعی و سلامت معنوی جامعه، مستلزم تربیت افراد سالم، با بصیرت و کارآمد در همه‌ی عرصه‌های فرهنگی، هنری، سیاسی و اقتصادی است. و تربیت چنین افرادی، تنها در فرایند رهپویی معنوی (حج دل) و برقراری و بهبود ارتباط معنوی با خداوند امکان‌پذیر است. البته، آثار باطنی رهپویی معنوی راه خدا بسیار بزرگ‌تر از آثار مفید آن در تحولات اجتماعی است.

 

ضرورت مرحله دنیایی یا زمینی زندگی انسان‌ها

خداوند متعال روح ما انسان‌ها را از روح قدسی خود آفریده و عالی‌ترین قابلیت‌های الهی را در آن نهاده است. فعال‌سازی همه‌ی این قابلیت‌ها، مستلزم فراهم‌بودن شرایط مواجهه با انواع مشکلات و تلاش برای گذر سالم و پربهره از آن‌ها با پیروی از رهنمودهای الهی‌ست. از این‌رو، خداوند متعال، عالَم دنیا را مشتمل بر انواع عوامل ناامن‌کننده آفریده و شرایط زندگی موقت با بدن دنیوی در این عالَم را برای ما فراهم ساخته است. و البته انواع هدایت‌ها را برای آشنایی با فواید و مخاطرات مرحله دنیایی یا زمینی زندگی و شرایط گذر به مراتب رفیع آخرتی و آسمانی نقد هستی تدارک دیده است. (5)

 

عدم کفایت عقل و علم دنیوی برای نیل به سعادت حقیقی

یکی از مهم‌ترین آموزه‌های الهی که بسیاری به آن توجه ندارند، این‌است‌که دست‌یابی به موفقیت‌های ظاهری و کسب ثروت و قدرت دنیوی، سعادت حقیقی نیست(6). سعادت حقیقی در اهتمام به تقوا یعنی حفظ و تطهیر دل از هر پلیدی و ناخالصی با مداومت بر عملکرد رحمانی برای فعال‌سازی قابلیت‌های الهی دل است. (7)

تلاش برای تأمین نیازهای مادی و معنوی زندگی در عالَم دنیا و غلبه بر مشکلات با کمترین خسارت روحی، نیازمند هشیاری بالایی‌ست. اما هشیاری اولیه‌ی بیشتر ما انسان‌ها در این عالَم، بسیار پایین‌تر از هشیاری عالی الهی‌ست. دل‌های غافل، با جذب ناخالصی‌های دنیوی، دچار کاهش مداوم توانایی تشخیص حق و باطل می‌شوند. و چیزهایی را با ارزش تلقی می‌کنند که فاقد ارزش حقیقی‌اند. خداوند هشدار داده‌است‌ که هشیاری دنیوی چندان قابل اعتماد نیست(8). و پیروی صحیح از رهنمودهای الهی زیر نظر راهنمایان الهی راستین، بسیار ضروری‌ست.(9)

با اهتمام به تقوا و پیروی صحیح از رهنمودهای الهی، ناخالصی دل کاهش و هشیاری دل افزایش می‌یابد. عدم پیروی صحیح از رهنمودهای الهی و پوسته‌خواری علوم دینی، بر ناخالصی، ناامنی و گمراهی دل می‌افزاید.(10)

بسیاری از فرشتگان به عنوان مأموران ایمن‌کننده و شفابخش ایفای نقش می‌کنند. اما بهره‌مندی کافی از حفاظت الهی و حصول مصونیت نسبی در برابر عوامل ناامن‌کننده و آسیب‌رساننده، مستلزم استقامت در پیروی از رهنمودهای الهی‌ست.(11)

تردیدی نیست که کارکرد صحیح روح و جسم ما وابسته به دریافت میزان معینی از انرژی حیاتی الهی و سطح معینی از مراقبت و حفاظت توسط فرشتگان خداست. و ما برای عبور سالم و پربهره از میان دام‌های پرجاذبه و فریبنده‌ی دنیا به هدایت الهی نیازمندیم.(12)

خداوند متعال، جسم یا بدن دنیوی ما را طوری آفریده است که بتواند با سطح نه چندان بالایی از انرژی حیاتی الهی، رشد معینی داشته باشد. اما روح انسان می‌تواند رشدی نامحدود داشته باشد و نیازمندی‌اش متفاوت است. بهبود مؤثر و پایدار در وضعیت روحی، تنها از طریق بهبود ارتباط معنوی با خداوند امکان‌پذیر است. برقراری و بهبود ارتباط معنوی با خداوند، هم برای برخورداری از حفاظت و ایمنی روحی مؤثر و پایدار و هم برای رقم‌خوردن مقدرات نیکو و برخورداری از تغذیه معنوی خالص و هدایت‌های الهی و نیل به درجات متعالی هستی، ضروری‌ست.

 

برخی از مهم‌ترین ناامن‌کننده‌ها و ایمنی‌بخشنده‌ها

خطرناک‌ترین عوامل ناامن‌کننده و آسیب‌رساننده، شیاطین جن‌اند که در سطح هشیاری محدود دنیوی، نامرئی‌اند. آن‌ها انسان‌هایی را که از حفاظت باطنی کافی برخوردار نیستند، می‌فریبند و گمراه می‌کنند. بسیاری از این گمراهان در زمره‌ی لشکریان شیطان قرار می‌گیرند. آموزه‌های وحیانی، از جمله شامل آگاهی‌ها و هشدارهایی درباره خطرات شیاطین جن و انس‌اند. (13)

آگاهی‌بخشی نسبی درباره بیماری‌ها و آسیب‌های ناشی از آلودگی‌های میکروبی نیز، در تعالیم اولیای خدا وجود داشته و با رشد علوم دنیوی افزایش یافته است. آثار ناشی از عوامل میکروبی بیماری‌زا و غیرقابل رؤیت با چشم غیرمسلح، همچنین نشانه‌ای از وجود عوامل نامرئی آسیب‌رساننده به روح انسان‌اند.

چنان‌که اشاره کردیم، در کنار عوامل ناامن‌کننده و آسیب‌رساننده، عوامل ایمن‌کننده و شفابخش نیز وجود دارند. مهم‌ترین عوامل ایمن‌کننده و شفابخش، فرشتگان خداوندند که بر حسب قابلیت‌های خود، مأموریت‌های معینی را به عهده دارند. برخی از این مأموریت‌ها در زمینه‌ی حفاظت و ایمنی‌بخشی روحی و برخی در سایر زمینه‌های حفاظتی‌اند. زمینه‌های مأموریت فرشتگان، بسیار گسترده است و آن‌ها پرشمارترین مخلوقات خداوندند.

تأثیر برخی داروها در ایمنی‌بخشی و ترمیم‌کنندگی برای بدن دنیوی نیز تنها به اذن خداوند و با وجود این مخلوقات امکان‌پذیر است. مصونیت‌های نسبی جسمی و روحی و شفایابی‌های اعجازگونه نیز در شرایط خاص و بنابر مصلحت‌هایی به اذن خداوند و توسط فرشتگان تحقق می‌یابند.

مؤمنان رهپوی راه خدا، ممکن است علاوه بر مصونیت نسبی روحی، تا زمان معین از مصونیت نسبی جسمی نیز برخوردار باشند. پس از پایان‌یافتن آن زمان معین، چنان‌که امیر مؤمنان امام علی (ع) اشاره کرده‌اند، دیگر تیر به خطا نمی‌رود و جراحت و آسیب‌های جسمانی [ناشی از ضربت یا مسمومیت] التیام نمی‌یابد. (14)

بهبود وضعیت روحی می‌تواند از عوامل بسیار مؤثر در بهبود وضعیت بدن دنیوی نیز باشد(15). بازگشت به سوی خدا و اهتمام به جبران خسارات می‌تواند موجبات تغییر مقدرات دوران انحطاط روحی را فراهم کند و عمر مقدر بدن دنیوی را نیز افزایش دهد. (16)

 

پیام‌های بیماری‌ها

همه‌ی بیماری‌ها یا حامل پیام‌های تذکر و هشدارند یا حداقل برای تحقق برخی مقدرات (از جمله پاکسازی نسبی روح، کندکردن روند انحطاط معنوی، و …) لازم‌اند. برخی از بیماری‌های جسمی ناشی از عدم مراقبت کافی از وضعیت جسمانی‌اند. و برخی از آن‌ها، ریشه در وضعیت نامطلوب روحی، ناهنجاری‌های روانی یا اندیشه‌های منفی دارند. برخی دیگر ممکن است همچون برخی رویدادهای کم و بیش تکان‌دهنده، حامل پیام هشدار نسبت به برخی رفتارهای ناشایسته باشند که سلامت روحی را به مخاطره می‌افکنند.

 

برخی از مهم‌ترین ملزومات برقراری و بهبود ارتباط معنوی با خدا

اشاره کردیم که بهبود مؤثر و پایدار در وضعیت روحی، مستلزم برقراری و بهبود ارتباط معنوی با خداست. برای برقراری و بهبود ارتباط معنوی با خدا، لازم است به چند نکته‌ی مهم توجه داشته باشیم:

1- خداوند بر همه‌ی نیات و اعمال ما نظارت داشته است. او از میزان خساراتی که به روح و جسم خود وارد کرده‌ایم و همه‌ی مشکلات ما و نحوه‌ی برطرف‌کردن آن‌ها و درمان همه‌ی امراض آگاه است. هرگاه با دلی پشیمان و مضطر به او رو کنیم و خالصانه از او یاری بخواهیم، خطاهای ما را می‌بخشد و یاری‌مان می‌کند. (17)

2- خداوند ما را به سوی رستگاری از تاریکی جهل و از سلطه‌ی خسارت‌بار نفس کاذب دنیوی، برپایی شخصیت حقیقی الهی خویش و نیل به روشنایی خِرد الهی و برخورداری از حیات متعالی پاکیزه و امن دعوت کرده است. (18)

3- یکی از مهم‌ترین ملزومات برقراری و بهبود ارتباط معنوی با خداوند متعال، خلوت‌کردن روزانه و شبانه و مناجات خالصانه، شاکرانه، نیازمندانه، عاشقانه و معرفت‌گرا با اوست(19). مسلماً مناجات با خدا و ابراز نیاز به یاری و حمایت و هدایت او، با مداومت بر روزه‌داری باطنی(20)، صبر زیبا در فرایند ”پاکسازی روح توسط مأموران خشن، بی‌ادب و خدعه‌ورز خداوند“، اهتمام به تعامل خداپسندانه با دیگران و پرهیز از توسعه‌طلبی دنیوی، ریاکاری، خودنمایی، حسادت، بخل‌ورزی، جدل و خشونت، بسیار مؤثرتر خواهد بود. (21)

تعامل خداپسندانه به معنی نیات و رفتارهای خیرخواهانه، مهربانانه، مؤدبانه، منصفانه، پاکدامنانه، بخشایش‌گرانه و کریمانه است. بسیاری از نیات و رفتارهای خداپسندانه، صدقه محسوب می‌شوند و در بهبود وضعیت باطنی بسیار مؤثرند. مداومت بر تعامل خداپسندانه با دیگران، از جمله با افراد خانواده، همسایگان، همکاران و ارباب رجوع، بخش مهمی از جهاد باطنی برای آزادسازی و پاکسازی سرزمین پربرکت دل خویش است. جهاد باطنی به معنی اهتمام به مهار و میراندن نفس کاذب دنیایی و احیای شخصیت حقیقی الهی خویش است.

 

اهمیت نقش راهنمایان الهی راستین در برقراری ارتباط معنوی مؤثر با خدا

از مهم‌ترین ویژگی‌های راهنمایان الهی راستین، توانایی آنان در تأمین سطح مناسبی از انرژی حیاتی الهی، شفابخشی و ترمیم آسیب‌دیدگی‌های روحی و اصلاح و هدایت جهاد باطنی و رهپویی معنوی است. بدون بهره‌مندی مستمر از محضر نورانی یک راهنمای الهی راستین، تداوم رضایت‌بخش جهاد باطنی و رهپویی معنوی و برقراری ارتباط معنوی مؤثر با خدا و نیل به هستی عالی الهی امکان‌پذیر نیست.

زیرا در جهاد باطنی و رهپویی معنوی، همواره ترکیب گسترده‌ای از عوامل بازدارنده و منحرف‌کننده وجود دارد. و استقامت در جهاد باطنی در شرایط روحی نامطلوب، مأیوس‌نشدن از شکست‌ها و مراقبت جدی و دقیق در اصلاح نیات و رفتارهای خود، بدون یاری راهنمای الهی، بسیار دشوار است.

محضر راهنمایان الهی راستین، یک نماز جمعه‌ی حقیقی و بخش مهمی از نماز باطنی مداوم دل‌های نسبتاً بیدار است. در محضر آنان، چنان‌که در حدیث شریف کسا مورد اشاره قرارگرفته، پوشش حفاظتی و شفابخشی باطنی مناسب توسط فرشتگان وجود دارد.

علاوه بر این، تذکرات لازم درباره خطاهای مشهود و راهنمایی‌های مناسب برای غلبه بر موانع رهپویی معنوی و برخورداری از سطوح بالاتر انرژی حیاتی الهی نیز ارائه می‌گردد.

 

نکاتی درباره خلوت‌نشینی و مناجات با خدا

هرچه درگیری‌های دنیایی و مسؤولیت‌های اجتماعی انسان سنگین‌تر باشد، رسیدن به تمرکز لازم برای خلوت‌نشینی و برقراری ارتباط معنوی بهتر با مونس حقیقی و درونی یعنی خداوند دشوارتر خواهد بود. نمازهای ظاهری و مناجات‌ها می‌توانند تمرین خوبی برای ورود به نماز باطنی مداوم و خلوت‌نشینی باطنی با خدا باشند. دعاها و زیارات پرمعنا و بسیار مؤثری در منابع شیعه وجود دارند. خواندن توأم با رغبت و حضور قلب و توجه به معانی آن‌ها در همه‌ی مواقع مفید است. اما خواندن برخی از آن‌ها را در مواقع خاص، بیشتر توصیه کرده‌اند:

– دعای کمیل در شب جمعه، دعای ندبه در صبح جمعه و دعای سمات در عصر جمعه.

– زیارت امین الله و جامعه کبیره در حرم‌های امامان معصوم (ع).

– دعای وارد شده از امام صادق (ع) در ماه رجب.

– مناجات وارد شده از امیر مؤمنان (ع) در ماه شعبان.

– دعای سحر در ماه مبارک رمضان و دعای جوشن کبیر در شب‌های قدر.

– دعای عرفه در روز عرفه، و …

از ویژگی‌های مهم این دعاها و زیارات، معناگرایی و معرفت‌افزایی آن‌هاست. آرام و با رضایت نشستن در محضر خداوند به مدت چند دقیقه بعد از هر مناجات، می‌تواند ارتباط معنوی با خداوند را تا حد زیادی بهبود بخشد. (22)

برخی از نتایج مداومت بر خواندن دعاها و زیارات، و در تعقیب آن‌ها، خلوت‌نشینی باطنی با خداوند در سکوت، عبارتند از:

– افزایش حفاظت و ایمنی دل.

– توفیق آشنایی بیشتر با رهنمودها و معارف الهی.

– رغبت بیشتر به پیروی صحیح از رهنمودها، ورود به رمضان باطنی (روزه‌داری باطنی)، گشایش آسمان دل و برخورداری از باطن قرآن کریم. اصلاح تدریجی نظام ارزشی دل، اصلاح نگرش و رفتارها و افزایش هشیاری دل (افزایش قدرت تشخیص حق و باطل).

– افزایش شرح صدر و توسعه سرای قدسی دل. بهبود مقدرات از جمله توفیق آشنایی با راهنمایان الهی راستین و برخورداری بیشتر و بهتر از هدایت الهی.

– توفیق عصاره‌گیری معنوی از رهنمودها و معارف الهی و تخلیه‌ی پوسته‌های علوم دینی از دل. رهایی دل از بارکشی اضافی خسارت‌بار پوسته‌ها.

– پیروزی نسبی بر نفس کاذب دنیوی در جهاد باطنی و افزایش آرامش و سُرور دل. افزایش ایمان. توفیق نیل به مراتب بالاتر هستی. (23)

 

مقدمات معرفتی مناجات خالصانه، شاکرانه و نیازمندانه

خداوندا !  ای وجود یگانه و بی‌نیاز و بی‌همتا! و ای دانایی و توانایی بی‌نهایتی که مرا و همه‌ی موجودات آسمانی و زمینی را بر وفق لطف و رحمتت خلق کرده‌ای!

ای وجود پاک و اقدسی که هیچ عیبی در تو راه ندارد و لطف و رحمت محضی!

ای‌که همه‌ی خوبی‌ها و زیبایی‌ها از منبع پرفیض وجود قدسی توست و همه‌ی پلیدی‌ها و زشتی‌ها از شیاطینی است که تو بر طبق حکمتت آفریده‌ای!

پروردگارا !  ای مهربان‌ترین مهربانان! ای‌که نعمت‌هایت بی‌شمار است و بالاترین نعمت‌هایت را مخصوص ما انسان‌ها قرار داده‌ای! ای که نام‌ها و صفات نیکویت بسیار است و از ما خواسته‌ای که تو را به آن نام‌ها و صفات بخوانیم تا همچون اولیایت مظهر نام‌ها و صفات نیکویت شویم! (24)

ای که ما انسان‌ها را برای نیل به درجات عالی رشد روحی به عالَم دنیا آورده‌ای! و با انواع هدایت‌هایت به ما یاری می‌رسانی تا بتوانیم از دنیاگرایی به سوی تو بازگردیم و با اصلاح تدریجی نگرش و رفتارهای خود، مسیر رشد روحی را طی کنیم و دائماً به شناخت تو نزدیک‌تر و با تو آشناتر شویم!

 

بیان احساس نیاز مبرم به تقویت ارتباط روحی با خدا در مناجات معرفت‌گرا

پروردگارا !  ای یگانه معبود حقیقی!

بسیاری از ما انسان‌ها در اثر غفلت و گرایش به سوی جاذبه‌های کاذب دنیا، متحمل خسارات روحی وخیم و دچار ضعف شدید در برقراری ارتباط روحی مؤثر با تو شده‌ایم.

پروردگارا !  ای که از تمامی نیات و اعمال ما باخبری و درونی‌ترین حالات ما از تو پوشیده نیست! ما در اثر پیروی از افراد کم‌خِرد، تعمیق دلبستگی‌های دنیوی و جذب ناخالصی از این عالَم مادی، نادانسته به روح خود ستم کرده و از نیل به حیات پاکیزه و متعالی بازمانده‌ایم.

ای پروردگار رحمت‌گستر و بسیار بخشاینده! غفلت‌ها و گناهانم را ببخش و یاری‌ام کن تا از دام‌های شیطانی و عادت‌های ناروا و خسارت‌بار رهایی یابم و راه پرفیض، پربرکت، کفایت‌کننده و شفابخش تو را در پیش گیرم. یاری‌ام کن تا دلم بیدارتر شود، ارزش‌های حقیقی را طلب کنم، خوشبختی را در توسعه‌ی منافع دنیایی نپندارم و اخلاق و رفتاری خیرخواهانه، مهربانانه، مؤدبانه، منصفانه، پاکدامنانه و کریمانه با دیگران داشته باشم. و در مواجهه با رفتارهای ناشایسته و رویدادهای ناگوار، با شکیبایی، بخشایش‌گری و احسان قلبی، در پیمودن راه رشد معنوی استقامت ورزم.

و یاری‌ام کن تا شایستگی آشنایی با خوبان و مَحرمان درگاهت، راهنمایان راستین، را بیابم، به هدایت‌ها خوش‌پاسخ باشم و تمامی خطاهایم را اصلاح و کاستی‌هایم را جبران کنم. یاری‌ام کن تا در این رهگذر، تنها مشتاق طعام معنوی خالص از جانب تو و اولیای تو باشم و در کسب روزی دنیایی، حدودی را که تو معین فرموده‌ای، رعایت کنم.

پروردگارا !  بر صدق و اخلاصم بیفزا و یاری‌ام کن تا زندگی و مشی اولیای تو را سرمشق زندگی خود قرار دهم و همواره به پیروی صحیح از آنان اهتمام ورزم. یقین دارم که تو هر رهجوی صادق را می‌پذیری و در مسیر رشد معنوی و نیل به توافق کامل با خود، صابر و ثابت قدم می‌داری. و آن‌گونه که می‌پسندی، تربیت می‌کنی و می‌پروری.

 

نمونه‌ای از مناجات عاشقانه و معرفت‌گرا به صورت شعر

خـداونـدا تـو یکتـا ربّ دانـایـی
تو رحمـان و رحیـمیّ و توانـایی

تو حق‌مولا، تو حق‌مونس، تو حق‌دلبر
تویی هسـتیّ بی‌حـدّ و تو اعـلایـی

تو عشـقیّ و شـعوریّ و هدایت‌گر
تو هستی‌بخش بی‌همتا و زیبـایی

تویی ستّار و غفّار و تو حق‌گسـتر
عـزیــزیّ و  حکیـمـیّ و  دل‌آرایــی

تویی کافی، تویی شافی، تویی داور
تو پاک و بی‌نیازیّ و خوش‌اعطایی

تو نوریّ و تو عدلیّ و تو دل‌پـرور
سـمیعیّ و بصــیر و عـزت‌افـزایی

تو بر میـزان دل‌پـاکـی تجلـی‌گـر
تو بر خوش‌پاسخان نورت بیفزایی

دل از نـورت شود بینـا و شـیداتر
رسـولان را تو آوردی به شـیدایی

بسی دل‌ها فتـد در دام گِل‌زیـور
به گِل وامـانـده از هسـتیّ والایی

محمّـد‌^ص را فرسـتادی پیــام‌آور
امـامی حـق بَرد دل را به پویـایی

علی، فتّاح دل، حق‌جانشین، رهبر
به حق دارد ز حق والا نشان‌هایی

عطا شـد کوثرت بر قلب پیغمبـر
نشـان آورده بخشیدیش زهـرایی

حسن، فضل و خِرد، شد زاده از کوثر
حسینت عشق حق را کرده معنایی

تو نعمت‌بخش پرجودیّ و یاریگـر
تو هر رهجوی صـادق را پذیـرایی

 

ترجمه‌ای از مناجات شعبانیه به صورت شعر (25)

خدایـا به شعبان و هر ماهِ دل
سـلامی رسـان بر هر آگـاهِ دل

نـدایـم ز دل بشــنو  ای آشــنا
چه دل در دعا یا که لب بر ندا

ز نفسم به سويت گریزان شدم
پريشان و با اشکِ سوزان شدم

به هر خیـری از جانبت در نیــاز
به جودت دلم را تو پُر مایه ساز

ز لطـف تـو باشـد مناجـات من
تو آگاهی از جمله حاجات من

رقم خورده تقدیـرم ای مهربان
ز  اَعمـال و  نیّـاتِ  بـاز  و  نهـان

تو افزون‌كنی هم تو نقصان دهی
تو بر راهِ  ”دل رشـدمان“  آگهـی

اگـر  در  ببنـدی  بـه  بهـــروزی‌ام
چه‌کس می‌گشاید به دل روزی‌ام

وگـر  وانـهــی  در  گـرفتـــاری‌ام
چه كس می‌توانـد کنـد یـاری‌ام

ز خشـمت پنـاهـم به درگـاه توست
دل از لطف و رحمت هواخواه توست

اگـر بنــده در شــأن رحمـت نبــود
تو شایسته باشی به فضل و به جود

دگـر بـاره بـا حُسـن ظـن آمـدم
به اندیشـه اکنـون چنیـن آیـدم:

تو  بر شـأن والا  امـان دادی‌ام
سـراپـا بـه عفـوت فـرو بـردی‌ام

و امـا، بر این دل جفـا کـرده‌ام
نبخشـایی‌ام،  زار  و  وامـانـده‌ام

چشـاندی به دنیایم از نيكی‌ات
تـو نیکــو بـرآرَم به دلپـاكـی‌ات

تصـدّیّ امـرم تـو بر عهـده گیـر
نگـاه  از  گنهـکارِ نـادان  مگیــر

به دنیــا  گنـاهـم ندانـد کسـی
بپوشــان به عُقبی عيوبم بسـی

ز جودت فـزون گشـته آمالِ دل
بسی خوش بگردان تو احوالِ دل

امان دارم از عفو و از پوشش‌ات
فـراتــر  ز  اعمـالـم   آمـرزش‌ات

كريـما  دگر باره  دسـتم بگيــر
به نـورم  بيفـزا  و  عـذرم پذيـر

مران حاجتم را، مپوشان نویـد
مگردانم از لطـف خود نا امیـد

به توفيقت ای جان شدم راهی‌ات
وزان، جهـدِ من شد هواخواهی‌‌ات

اگر قصـد گمـراهی‌ام در تو بود
ز  یک رهنمــایی  نشـانی  نبـود

وگـر داشـتی  قصـد رسـوایی‌ام
بسـی عافیـت‌هـا  نمـی‌دادی‌ام

ســتایم تو را تا ابـد بیش از این
بِدانسان‌كه خوش داری ای بهترین

گـر انـدازی‌ام در ســیه‌چـالِ نـار
بســوزانی از جـان من  تیـره بـار

هر آنكو بگويـد كه اين از جفاست
بگویم به ایشان ز لطف و صفاست

گر اعمال من در خلوص اندک است
کجـا  آرزو  بـر درت  کـوچـک است

چِســان رو بتـابـم ز درگــاه تـو
که جودت بَرد دل به شـهراه تـو

 

بخش دوم مناجات شعبانیه

بمانـدم زِ خيـر از فراموشی‌ات
هـدر شـد جوانیّـم از دوری‌ات

بسی رفتم آنسان پسندت نبود
دلم خفته بود و به مستی فزود

نمی‌بـود اگـر بانگ بیـداری‌ات
نصـیبی نبـودم ز هشــیاری‌ات

من اینک ز لطفت به حق بنده‌ام
به فضـلت صـبورانه دل بسـته‌ام

کریمـانـه پاکیـزه سـازی دلـم
بشـویی گنـاهـانِ بد حاصـلم

گنـاهـان مبدّل به نيـكی كنی
تو دلخـانه را رو به پـاكی كنی

بگـردان  دلـم  را  چنـان نکتـه‌یـاب
چو برخوانی‌اش خوش بگیری جواب

کُنَم  کـارِ  شـایسـته  از  یـاری‌ات
بَرَم  بخش ديگـر  ز هشـياری‌ات

يقين، مکرِ دون فانی و بیهُشی‌ست
بهوشیّ دل باقی و سرخوشی‌ست

تو نزدیکِ هر جانِ پویای خویش
تو دوری نورزی ز جویای خویش. (25)

تو دریـای جـودی، ز نورت بتاب
به هر دل که دارد رجـا بر ثـواب

ببخشا دلی سر به کویت ز شوق
زبانی که صدقش بَرد دل به فوق

ببخشــا  مـرا  دركِ  وارســتگی
که پویم رهت را به شایسـتگی

چو پویـم رهت، دل منوّر شـود
وز احوالِ مجهولِ خود بَر شـود

به سویت هرآن بنده جوید پناه
نـدارد  زوال  و  نمــانَـد  ز  راه

به هر دل‌که روی آری از لطف خویش
نگـردد  چـو  مملـوکِ  گِـل  دلپریـش

تو امّیـد رحمـت مران از سرم
تو دریای رأفت مپـوش از برم

به پا کن دلـم را چنـان در ولا
که افزون شود حُبّ دل بر شما

به الهـامِ دل، یـادت افـزون کنم
به قدسی دلت، سینه مقرون کنم

برآرم  بـه  مـأوای  دلبنــدی‌ات
به شایسته حال از رضامندی‌ات

نه حق‌سودی از خودسری باشدم
نه در دفعِ شر جز تو یـار آیدم

بریـدن ز بیـگانـه کامـل نمـا
بِبَـر دل به ديدارت ای آشـنا

منـوّر نما چشـم دل‌هـای مـا
فروزان به رخسارت ای رهنما

کزان روشـنا، دل به حق بردَرَد
هر آن پرده کز علمِ گِل گسترَد

شـود دل هم‌آواز و همـراز تو
به هستی درآيد، زند سـاز تو

مداوم به يـادت،  ز باطـل جـدا
ز شكرت نه غافل، به عهدت وفا

سبک نشمریم امرت ای خوش‌نظر
رســان دل بـه عـزّی فـروزنـده‌تـر

اگـر دل به صدقش فروزنـده بود
وگـر عـزم او جـزم و سـازنـده بود

بخوانش به دریای قدسیّ خویش
که صـادق بیـابـد خلاصیّ خویش

 

ترجمه‌ی بخشی از دعای ابوحمزه ثمالی

شیخ طوسی در کتاب ”مصباح“، دعای پرفیضی به نقل از ابوحمزه ثمالی آورده است که حضرت زین العابدین امام سجاد (ع) در ماه مبارک رمضان می‌خواندند. ابتدای این دعا، حاکی از این است که خداوند برای تأدیب بندگان پرمدعا، بی‌ادب، خودسر و خدعه‌ورز، رفتاری حیله‌ورزانه دارد. و کاری می‌کند که تا مدت‌ها گمان کنند معنای زندگی را درک کرده و در مسیر بهره‌برداری درست از عمر خود قرارگرفته‌اند. در واقع، خداوند، این‌گونه افراد را مدت بیشتری در مراتب پایین هستی نگه ‌می‌دارد و به مأموریت‌های ظاهراً پرسود و باطناً کم‌بهره می‌گمارد. و سپس ضربات بیدارباش را بر زندگی آنان فرود می‌آورد. اگر این ضربات، مؤثر واقع شوند، مقدرات بهتری برای آنان رقم می‌زند و با انواع گره‌گشایی‌ها و هدایت‌ها، بیش از پیش یاری‌شان می‌کند.

بخشی از دعای امام سجاد (ع)، معروف به دعای ابوحمزه، چنین است:

”خداوندا مرا به عقوبت رفتارهای ناپسند، با حیله‌ورزی ادب مکن. [دریافته‌ام که] جز نزد تو، هیچ بهره‌ی حقیقی برای من نیست. و هیچ راه نجاتی جز به لطف و عنایت تو برایم وجود ندارد. نه آنان که اهتمام به نیکی داشته‌اند از یاری و رحمت تو بی‌نیازند و نه آنان که در محضر تو گستاخی روا داشته، بدی کرده‌اند و در پی جلب رضایت تو نبوده‌اند، از حیطه‌ی قدرت و فرمانروایی تو بیرون رفته‌اند. پروردگارا، پروردگارا، پروردگارا …

تو را به خوبی‌هایت و توفیقاتی که بر من روا داشته‌ای شناخته‌ام. تو مرا بر هستی خود راهنمایی کردی و به ‌سوی خود فراخواندی. اگر راهنمایی تو نبود، راهی به سوی شناخت تو نمی‌یافتم. خدا را سپاس که می‌خوانمش و پاسخم می‌دهد، گرچه بسی او مرا ‌خوانده است و من سستی کرده‌ام. و خدا را سپاس که از او درخواست می‌کنم و به من عطا می‌فرماید، گرچه بسا از من پس‌انداز معنوی برای آخرتم طلب فرموده و من پاسخ مناسب و درخور نداده‌ام. و خدا را سپاس که هرگاه و هر جا که بخواهم می‌توانم برای راز و نیاز با او خلوت کنم و او نیازم را برآورده می‌سازد. … “

 

ترجمه‌ی منظوم فرازهایی از دعاهای حضرت سجاد، امام زین العابدین‌^ع (26)

حمد بی‌پایان خدایی را که از حُسن و جمال
آفریـد انسـان و بخشـید اشـتیاقی بر کمـال

اوّلـی بی‌اوّل اسـت و آخِـری هم بی‌کـران
وصف بی‌نقصی ز اوصافش نیاید در خیـال (27)

ربّ رحمانی که بر رهپـوی دل،  قرآن سـرود
علمِ دل بخشید و نورانی بیان را خوش روال (28)

در مجازی صحنه ظلمت را می‌آمیزد به نور
زان دو بیرون می‌کشـد گنجینه‌هایی لایزال (29)

ربّ بی‌همتا، زبان‌هامان به مَدحت قاصـر است (30)
از تو روگردان، به خود باشد خصیم، ای ذوالجلال (31)

شهر گِل تاريك و ناامن است و شيطان در كمين
بی‌خـدا، رَستن ز دامش را نجوییم احتمـال (32)

نفس بازیگـر به غفلت سوی عصیانم کشـد
تا در انـدازد مرا هر لحظه در کفر و ضَـلال (33)

آرزوهای درازش، دل كُند مفتون و سست
توبـه‌ام هر روزه می‌یابـد به فـردا انتقـال (34)

بر دلم پوشـد خطـاها رختِ بی‌عزت مدام
دوری‌ات بر جان من درماندگـیّ و انفعـال (35)

جُرم‌ها با ابر رحمت خوش بپوشان ای غفور
هم معـایب را بشـوی از بـارش ابـر ثِقـال (36)

جـز به نیـرویت مـرا هـرگـز نبـاشـد قوّتـی
خود ببخش از حکمتت بر جان ما نیکو خصال (37)

هم تو نور عشق خود در باغِ دل کُن ریشه‌دار (38)
هم به الهـامت دلـم در ذکـر خـود بر بی‌ملال (39)

مهـربـانی با خـلایـق را نشـان در باطنــم
تا بد انگـاری نينـدازد به دل‌هوش اختـلال (40)

این‌چنین درس نیایش داد زین‌العـابدین
تـا سُـرایـد شـیوه‌ی پـویــایـیِ روح زلال

دل مطهّـر کـرده‌انـد از رنـگ دنیـا اولیـا
حق بیارد شمّه‌ای از مشی‌شان بر ما مثال

صـادق اقبالت فـزون بر عترت و قرآن نما
تـا نیـابـد دیـده‌ات بـر زیـور دنیـا مجـال (41)

 

منابع و توضیحات

1- در اکتبر ۲۰۱۱ میلادی، پاپ بندیکت شانزدهم، رهبر مسیحیان کاتولیک جهان، نسبت به استفاده از زور و جنگ برای ترویج مسیحیت در سده‌های گذشته، انتقاد و اظهار شرم کرد. او با اشاره به خشونت‌هایی‌که برای ترویج عقاید گروهی خاص رخ داده‌است گفت: ”ما این را با شرم بزرگی تأیید می‌کنیم. کاملاً واضح است که این سوء استفاده از ایمان مسیحی بوده‌است. و آشفتگی روح و ضعف ایمان اشخاص مسئول هدایت انسان‌ها جز غم و شرم نتیجه‌ای نداشته‌است. چیزی‌که به وضوح با ذات واقعی آن در تضاد است“. او دو سال بعد، از سمت خود کناره‌گیری کرد.

2- نگاه کنید به مقالات ”بررسی انحراف از اسلام راستین – اسلام‌شناسی به زبان ساده (2)“، ”نگاهی به شاخص‌های اصلی دین راستین خدا و برخی رویکردهای معنوی (2)“ و ”نکاتی درباره نظام‌سازی اجتماعی مبتنی بر ارزش‌های دینی (1)“.

3- نگاه کنید به مقالات ”نکاتی درباره نظام‌سازی اجتماعی مبتنی بر ارزش‌های دینی (2)“ و ”ضرورت اصلاحات فرهنگی و اقتصادی – اسلام‌شناسی به زبان ساده (3)“.

4- ذاریات 22.

5- بقره 2، آل عمران 136-130، عنکبوت 69، الرحمن 7، صف 13-10، بلد 10-8، انسان 2 و 3، … و نیز نگاه کنید به مقاله ”نکاتی درباره برخی حقایق هستی و اهداف زندگی (2)“.

6- آل‌عمران 14 و 15، انعام 32، توبه 38، طه 131، عنکبوت 64، قصص 60، شوری 36، حدید 20، …

7- آل‌عمران 136-133، انفال 29، مؤمنون 11-1، فرقان 63، قصص 83، زخرف 35، اعلی 14 و 15، شمس 9 و 10، جمعه 4-1، … نهج البلاغه، خطبه 193، …

8- بقره 216، انعام 116، اسراء 11، مطففین 16-13، …

9- نساء 59.

10- جمعه 5.

11- فصلت 32-30.

12- آل‌عمران 14 و 15، فاطر 15، شعراء 85-75.

13- بقره 168، 208، 268 و 275، نساء 60 و 121-117، مائده 90 و 91، انعام 71، 112 و 121، اعراف 27، 200 و 201، اسراء 65-62، مریم 83، مؤمنون 97 و 98، نور 21، شعراء 223-221، فاطر 6، یس 60، 74 و 75، فصلت 36، زخرف 36 و 37، …

14- نهج البلاغه، خطبه 62.

15- جریان نسبتاً قوی‌تری از انرژی حیاتی الهی، عملکرد همه اعضای بدن را بهبود می‌دهد. نگاه کنید به ”پرسش و پاسخ درباره اهمیت نماز“.

16- تغییر و بهبود وضعیت باطنی و ظاهری به دست خدا و با درخواست بندگان است:

رعد 11 و 39.

17- بقره 255، فاطر 38، حشر 22، تغابن 4، ملک 13 و 14، عصر 3-1، زمر 53، غافر 60 و 66-65، فرقان 70 و 71، نمل 62، اسراء 82، قدر 5-1، …

18- بقره 256 و 257، یونس 25، یوسف 53، نحل 97، احزاب 44-41، …

19- اسراء 82-78، نور 38-36، احزاب 44-41، غافر 60 و 66-65، مزمل 8-1، اعلی 19-1، قدر 5-1، کوثر 3-1، …

امیر مؤمنان امام علی (ع) در خطبه 222 نهج البلاغه در ذیل آیه 37 سوره مبارکه نور به نعمت بزرگ و گران‌قدری اشاره فرموده است:

”قطعی است که خداوند سبحان، یاد خود را عامل صیقل‌دهنده و روشنی‌بخش دل‌ها قرار داده است تا دل‌ها پس از ناشنوایی شنوا گردند و پس از کوری بینا گردند و پس از نافرمانی و ستیزه‌جویی مطیع خدا گردند. خداوند، که نعمت‌های او گران‌قدر است، همواره در دوران‌های متناوب بندگانی داشته است که از راه اندیشه با آنان در راز بوده است و از راه خِرد دمساز. آن رهروان راه خدا با نور بیداری معنوی در چشم‌ها و گوش‌ها و دل‌هایشان به روز حقیقی باطنی رسیدند و چراغ هدایت گردیدند. … همانا همواره برای یاد [و رهپویی باطنی راه] خدا برازندگانی هستند که یاد [و رهپویی باطنی راه] خدا را به جای دنیاگرایی (توسعه‌طلبی دنیوی) برمی‌گزینند. هیچ تجارت و داد و ستد دنیوی، آنان را از یاد [و رهپویی باطنی راه] خدا غافل نمی‌کند. … آنان در باطن از دنیا منقطع و به هستی عالی آخرتی واصل گردیده‌اند.“

از این سخنان می‌توان دریافت که:

– خداوند قابلیت‌های الهی را در دل انسان‌ها نهاده است. و برای آن‌ها در همین عالم دنیا، امکان رشد باطنی به مراتب بالاتر هستی وجود دارد.

– دل‌های بیشتر انسان‌ها در عالَم دنیا با جذب ناخالصی‌ها دچار آسیب‌دیدگی و کاهش هشیاری می‌شوند.

– با مداومت بر یاد خدا در انجام وظایف فردی و اجتماعی (نماز باطنی)، که مستلزم جهاد باطنی، روزه‌داری باطنی و سلام و انفاق باطنی است، دل صیقل می‌خورد و به تدریج از نور خدا روشنایی می‌یابد. در واقع، به نسبت افزایش خلوص دل، مراتبی از هستی و خِرد الهی در دل انسان قابل وصول می‌شود. این نعمت بزرگ باطنی، با تحصیل علوم دنیوی و پوسته‌خواری علوم دینی قابل وصول نیست.

– بهبود روزافزون هشیاری الهی دل، کیفیت انجام وظایف را بهبود می‌بخشد. و به تدریج قابلیت عهده‌دارشدن وظایف مهم‌تر و عالی‌تر در تراز ولیّ خدا را ایجاد می‌کند.

20- نکاتی درباره روزه‌داری باطنی

از مهم‌ترین نکات در روزه‌داری باطنی، پرهیز از غذاهای معنوی ناخالص و مسموم موجود در محصولات فرهنگی و رسانه‌ای ناخالص، و کاهش ارتباطات بیرونی به حداقل ممکن با مراقبت ویژه بر گفتار است. یکی از جلوه‌های پرمعنای فرایند باطنی رشد معنوی رهپویان راه خدا، فرایند تبدیل کرم ابریشم به پروانه است. بخش مهم تحول درونی از زمانی آغاز می‌شود که روح انسان از دون‌خواری معنوی پرهیز می‌کند و برای تقویت ارتباط با خداوند، ارتباطات بیرونی را به حداقل ممکن کاهش می‌دهد.

21- انفال 34 و 35، توبه 34، اسراء 82-78، فرقان 63، مجادله 12 و 13، صف 3-1، جمعه 7-5، معارج 34-22، ماعون 7-1، …

ملزومات برقراری و بهبود ارتباط معنوی با خدا به روایت حافظ

حافظ مهم‌ترین ملزومات برقراری و بهبود ارتباط معنوی با خداوند را به زیبایی در غزلی بیان کرده است. بخشی از این غزل چنین است:

سحرگـه  رهـروی  در  سرزمینـی
همی گفت این معمـا با قرینـی

که ای صوفی شراب آنگه شود صاف
کـه  در  شـیشـه  برآرد  اربعینـی

خدا زان خرقه بیزار است صد بار
کـه صد بت باشـدش در آسـتینی

مروت گرچه نامی بی‌نشان است
نیــازی  عرضـه کن  بر نازنینـی

ثوابت باشـد ای دارای خـرمـن
اگر  رحمی کنی  بر خوشه چینی (یوسف 88)

درون‌ها تیره شد باشد که از غیب
چـراغـی  برکُنـد  خلـوت‌نشـینـی

گـر انگشـت سـلیمـانی نباشـد
چه خاصیت دهد نقش نگینی

نه حافظ را حضور درس خلوت
نه دانشــمند را  علـم الیقینـی

حافظ مروت را که به معنی تعامل خداپسندانه با خلق و اهتمام به اداکردن حق خدا و مخلوقات خداست و در میان زمینیان کمیاب است، از ملزومات تقرب به خدا برشمرده است. حافظ همچنین شکسته‌نفسی و ادب کرده و ضمن نقد مشی عالمان ظاهری، خود را بسیار بیش از پیش نیازمند معرفت حضوری دانسته است. البته در یکی از ابیات این غزل (اگرچه رسم خوبان تندخویی‌ست، چه باشـد گر بسـازد با غمینی)، نشانه‌ای از ضعف معرفتی وجود دارد. رسم خوبان تندخویی نیست. خدا و اولیای خدا در پرورش مؤمنان ممتاز، سخت‌گیری می‌کنند.

22- نگاه کنید به مقاله ”چگونه مشکلات زندگی را حل کنیم – شرحی بر شعر با رضا بنشین (2)“. بسیاری از راهنمایان الهی راستین از جمله آیت‌الله سید علی قاضی و آیت‌الله محمد جواد انصاری همدانی، چه در خلوت خود و چه همراه با جمعی از شاگردان، به طور مستمر ساعاتی را در مراقبه سکوت کامل می‌گذراندند.

23- فتح 5-1.

24- اعراف 180 و 181.

25- احمد علوی تبار، کتاب ”سرود دو میراث گران‌بهای پیامبر خِرد و عشق“، ص 135-133.

26- همان، ص 36-33.

27- دعای اول صحیفه سجادیه.

28- الرحمن 4-1.

علم دل

خداوند متعال، باطن قرآن کریم را که گنج هستی و خِرد الهی‌ست، به تدریج بر دل هر رهپوی راستین راه خدا عطا می‌فرماید. او که خالق و پروردگار همه‌ی عوالم است، آیات قرآن کریم یعنی نشانه‌ها و نشانیِ کامل گنج عظیم و بی‌پایان هستی و خِرد الهی را تنها بر پیامبر اکرم ص وحی فرمود. و برای رهپویی و رشد معنوی و برخورداری از باطن قرآن کریم، راهنمایانی از اولیای خود را قرار داده است. راه خدا را تنها با اهتمام به تقوا و عملکرد رحمانی که برای تطهیر دل ضروری‌ست، می‌توان پیمود و به تدریج از آن گنج حقیقی عظیم و بی‌پایان مکنون در دل برخوردار شد. (واقعه 79-75، انفال 29، فرقان 32، اعلی 6، …)

29- الرحمن 23-19.

عوالم فرودین و فرازین هستی

یکی از معانی دو دریای مورد اشاره در این آیات، دو ساحت باطنی بی‌کران عوالم دنیایی یا فرودین و فرادنیایی یا فرازین هستی است. این دو ساحت باطنی، در دو سطح بسیار متفاوت از انرژی حیاتی الهی قرار دارند و شامل مراتب بسیار متفاوتی از هشیاری یعنی مراتب ظلمانی و نورانی هستی‌اند. رهپویی و رشد معنوی به معنی هجرت باطنی از مراتب فرودین و ظلمانی به مراتب فرازین و نورانی هستی است.

30- مناجات خمس عشره؛ مناجات العارفین (إِلٰهِى قَصُرَتِ الْأَلْسُنُ عَنْ بُلُوغِ ثَنائِكَ كَما يَلِيقُ بِجَلالِكَ).

31- بقره 58-57، 86-83 و 165، انعام 6-4، توبه 76 و 77، انبیاء 3-1، …

32- مناجات خمس عشره؛ مناجات الشّاکین (لَا نَجاةَ لِى مِنْ مَكارِهِ الدُّنْيا إِلّا بِعِصْمَتِكَ).

33- همان (إِلٰهِى إِلَيْكَ أَشْكُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَةً …).

34- همان (كَثِيرَةَ الْعِلَلِ، طَوِيلَةَ الْأَمَلِ، إِنْ مَسَّهَا الشَّرُّ تَجْزَعُ، وَ إِنْ مَسَّهَا الْخَيْرُ تَمْنَعُ، مَيَّالَةً إِلَى اللَّعْبِ وَاللَّهْوِ، مَمْلُوَّةً بِالْغَفْلَةِ وَالسَّهْوِ، تُسْرِعُ بِى إِلى الْحَوْبَةِ، وَتُسَوِّفُنِى بِالتَّوْبَةِ).

35- مناجات خمس عشره؛ مناجات التّائبین (إِلٰهِى أَلْبَسَتْنِى الْخَطايا ثَوْبَ مَذَلَّتِى، وَجَلَّلَنِى التَّباعُدُ مِنْكَ لِباسَ مَسْكَنَتِى).

36- همان (إِلٰهِى ظَلِّلْ عَلىٰ ذُنُوبِى غَمامَ رَحْمَتِكَ، وَأَرْسِلْ عَلىٰ عُيُوبِى سَحابَ رَأْفَتِكَ). ابر ثِقال: ابر پرباری از رحمت و مهر.

37- مناجات خمس عشره؛ مناجات الشّاکین (إِلٰهِى لَاحَوْلَ لِى وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِقُدْرَتِكَ، وَلَا نَجاةَ لِى مِنْ مَكارِهِ الدُّنْيا إِلّا بِعِصْمَتِكَ، فَأَسْأَلُكَ بِبَلاغَةِ حِكْمَتِكَ، وَنَفاذِ مَشِيئَتِكَ، أَنْ لَاتَجْعَلَنِى لِغَيْرِ جُودِكَ مُتَعَرِّضاً، وَلَا تُصَيِّرَنِى لِلْفِتَنِ غَرَضاً، وَكُنْ لِى عَلَى الْأَعْداءِ ناصِراً، وَعَلَى الْمَخازِى وَالْعُيُوبِ ساتِراً، وَمِنَ الْبَلاءِ واقِياً، وَعَنِ الْمَعاصِى عاصِماً، بِرَأْفَتِكَ وَرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ).

38- مناجات خمس عشره؛ مناجات العارفین (إِلٰهِى فَاجْعَلْنا مِنَ الَّذِينَ تَرَسَّخَتْ أَشْجارُ الشَّوْقِ إِلَيْكَ فِى حَدائِقِ صُدُورِهِمْ).

39- مناجات خمس عشره؛ مناجات الذّاکرین (إِلٰهِى فَأَلْهِمْنا ذِكْرَكَ فِى الْخَلَاءِ وَالْمَلَاءِ، وَاللَّيْلِ وَالنَّهارِ، وَالْإِعْلانِ وَالْإِسْرارِ، وَفِى السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ، وَآنِسْنا بِالذِّكْرِ الْخَفِيِّ، وَاسْتَعْمِلْنا بِالْعَمَلِ الزَّكِيِّ وَالسَّعْىِ الْمَرْضِيِّ، وَجازِنا بِالْمِيزانِ الْوَفِيِّ).

40- دعای مکارم الاخلاق (وَأَبْدِلْنِي مِنْ بِغْضَةِ أَهْلِ الشَّنَآنِ الْمحَبَّةَ، وَ مِنْ حَسَدِ أَهْلِ الْبَغْيِ الْمَوَدَّةَ، وَ مِنْ ظِنَّةِ أَهْلِ الصَّلَاحِ الثِّقَةَ …).

41- کهف 27 و 28.

 

برخی مطالب مرتبط

نکاتی درباره برخی حقایق هستی و اهداف زندگی (1)

نکاتی درباره برخی حقایق هستی و اهداف زندگی (2)

نگاهی به شاخص‌های اصلی دین راستین خدا و برخی رویکردهای معنوی (1)

نگاهی به شاخص‌های اصلی دین راستین خدا و برخی رویکردهای معنوی (2)

نکاتی درباره رهپویی دل و مشی معنوی صحیح (1)

نکاتی درباره رهپویی دل و مشی معنوی صحیح (2)

اسلام راستین – اسلام‌شناسی به زبان ساده (1)

چگونه مشکلات زندگی را حل کنیم – شرحی بر شعر با رضا بنشین (1)

چگونه مشکلات زندگی را حل کنیم – شرحی بر شعر با رضا بنشین (2)

نگاهی به دیدگاه روان‌شناختی و روان‌درمانی آنتونی رابینز (1)

نگاهی به دیدگاه روان‌شناختی و روان‌درمانی آنتونی رابینز (2)

خورشید حقیقی – شرحی بر شعر پیامبر خِرد و عشق (3)

آغاز بیداری دل – شرحی بر دعای ندبه (4)

ضرورت تمرکز بر اصلاح وضعیت باطنی – شرحی بر دعای ندبه (5)

پیوند باطنی عمیق‌تر با ولیّ خدا – شرحی بر دعای ندبه (6)

شرحی بر شعر سوز و ساز رمضان (1)

شرحی بر شعر سوز و ساز رمضان (2)

نکاتی درباره آرامش دل