نگاهی به شاخص‌های اصلی دین راستین خدا و برخی رویکردهای معنوی (2)

admin

04 اسفند 1400

20 دقیقه زمان برای مطالعه

امتیاز بدهید

احمد علوی تبار – مهر 1400

بخش دوم – دین راستین خدا و اهم دلایل اختلاف‌نظرها

از جمله رهنمود‌های مهم دین خدا که به نحو بسیار مؤثری موجب استمرار و بهبود کیفیت نماز باطنی و حج حقیقی و جهاد اکبر می‌شود، زکات و صدقه باطنی است. زکات و صدقه باطنی به معنی انفاق درونی قلب معنوی با ارسال مداوم انرژی حیاتی الهی به همه مخلوقات است. برای تأمین سلامت دل و بهبود وضعیت آن، چرخه‌ی انرژی حیاتی الهی باید همواره از مولد و منبع اصلی (منبع گرم و غنی) به سوی مخلوقات (منابع سرد و نیازمند) باشد. حیات و شادمانی حقیقی الهی در درون دل نهفته‌ است. اما بسیاری از مردم به اشتباه درصدد دریافت شادمانی از دیگران و از وضعیت‌های بیرونی‌اند.

روزه‌داری باطنی به معنی پیشگیری از ورود هرگونه غذای معنوی ناخالص و نامناسب به کام قلب معنوی و بهره‌مندی از انرژی حیاتی الهی خالص با تمرکز بر انجام وظایف رهپویی راه خدا به مناسب‌ترین و زیبا‌ترین شیوه‌هاست.

فرایض ظاهری دین اسلام برای کمک به راه‌اندازی فرایند رشد معنوی باطنی است. ادب، اخلاص و حضور قلب در انجام این فرایض از لوازم مهم تقرب به خداوند است. اگرچه آداب ظاهری دین اسلام تاکنون پرمعناترین و مفیدترین آداب ظاهری دینی بوده است، اما رشد معنوی لزوماً وابسته به انجام این آداب نیست. الزامات قطعی و تغییر‌ناپذیر دین راستین خدا عبارتند از:

1- توحید

ایمان به خدا و پرستش خالصانه‌ی او که تنها معبود حقیقی است.

2- نبوت

ایمان به این حقیقت ‌که حضرت محمد^ص پیامبر خداست و رهنمودهای نجات‌بخش و رشددهنده را از جانب خداوند ارائه کرده‌است.

3- معاد

ایمان به زندگی فرادنیایی؛ ایمان به امکان تقرب به خداوند، فراتر رفتن از حیات و هشیاری محدود دنیایی و نیل به هستی عالی الهی.

4- امامت

پذیرش ولایت و امامت راهنمایان الهی حقیقی.

5- عدل

ایمان به این حقیقت ‌که عدالت الهی همواره در فضای حقیقی باطنی برقرار است. (خداوند حق هیچ‌کس را ضایع نمی‌کند.)

6- رهپویی باطنی راه خدا

اهتمام به حج و جهاد باطنی در راه خدا با نماز و روزه و انفاق باطنی (اصلاح بدون افساد سرزمین پربرکت قلب معنوی خویش).

اسلام به معنی تسلیم شدن عقل به شعور الهی

اسلام به معنی درک محدودیت عقل دنیوی خویش و لزوم تسلیم‌شدن به شعور الهی خداوند و اولیای خداست. لازمه‌ی تسلیم‌شدن مورد قبول خداوند، اهتمام به تقوا و عملکرد رحمانی و سلام‌بودن باطنی برای همه مخلوقات است. نتیجه قابل انتظار از تسلیم‌شدن حقیقی، رهپویی معنوی راه خدا، رشد معنوی (بهبود کیفیت روح) و فراتر رفتن از سطح هشیاری و حیات دنیوی است.

تقوا به معنی مراقبت بر حفظ دل از هر پلیدی و ناخالصی است. اصلی‌ترین عامل جذب ناخالصی، پایین‌بودن سطح هشیاری الهی دل، حُب دنیا و عدم رعایت حدود الهی در تأمین نیازهای مادی و معنوی است. عملکرد رحمانی به معنی نیات و اعمال خالصانه، صادقانه و درستکارانه و تعامل خویشتن‌دارانه، محترمانه، منصفانه، مهرورزانه و کریمانه با دیگران است. با اهتمام به تقوا و عملکرد رحمانی، سطح هشیاری دل و توانایی تشخیص حق و باطل افزایش می‌یابد. در فرهنگ قرآنی، مفهوم تقوا عملکرد رحمانی را نیز شامل می‌شود. همچنین، مفهوم صدق معادل تقوا و عملکرد رحمانی است. (1)

رهپویی معنوی راه خدا در تمامی مراحل، وابسته به هدایت الهی است. در واقع، قرار‌گرفتن در مسیر رشد معنوی بدون جلب رضایت خداوند و تنها با ادعای دینداری و تکیه بر عقل محدود دنیوی امکان‌پذیر نیست. برخورداری از هدایت الهی مستلزم فایق‌آمدن بر اخلال‌گری عقل محدود دنیوی است. لازمه‌ی این پیروزی بزرگ، تسلیم‌شدن به شعور متعالی و نامحدود خداوند و برقراری رابطه‌ی معنوی قدرشناسانه و عاشقانه با اوست. راه‌گشای چنین رابطه‌ای، اظهار بندگی‌خالصانه از طریق انجام شایسته و صبورانه وظایف هر مرحله از رهپویی معنوی است. (2)

اهتمام به جلب رضای خدا با استقامت در راه او، پرهیز از پرستش غیر خدا، صبر زیبا در سختی‌ها و ناملایمات زندگی دنیوی، و پرهیز از تکبر و هرگونه ظلم و فساد، از مهمترین ویژگی‌های هدایت‌یافتگان واقعی است. (3)

تعریف دین راستین خدا

به طور خلاصه می‌توان گفت که دین راستین خدا، مجموعه‌ی باور‌ها، نظام ارزشی و راه و روشی است که از جانب خداوند برای راهنمایی و راهبری انسان‌ها به سوی مراتب بالاتر هستی معرفی شده است. دین راستین خدا دل‌های مؤمنان را از گمراهی و تباه‌شدن در دام ذلت دنیاپرستی نجات می‌دهد و به سوی آگاهی و عزت خداپرستی رهنمون می‌سازد. احکام دین راستین خدا در شرایط گوناگون فردی و اجتماعی، بر اساس اصل حفظ و تطهیر حریم مقدس قلب معنوی انسان از هرگونه آلودگی و فساد، و مصالح حفظ و ارتقاء امنیت و سلامت معنوی جامعه مسلمانان، توسط اولیای خدا از آموزه‌های الهی استنباط و تنظیم می‌شود (4). بسیاری از مسلمانان غیرشیعه و بسیاری از شیعیان ظاهری نتوانسته‌اند ضرورت پذیرش امامت و رهبری اولیای خدا را تشخیص دهند. (5)

پذیرش واقعی دین راستین خدا اولاً به معنی باور قلبی به این حقیقت است‌که شعور و توانایی الهی برتر از شعور و توانایی دنیوی‌است (الله‌اکبر). همچنین، تنها با پرستش خداوند و پیروی از انبیا و اولیای الهی می‌توان به شعور و توانایی الهی تقرب یافت و از حیات پاکیزه و متعالی آخرتی برخوردار شد. علاوه بر این، اهتمام به برقراری ارتباط معنوی مؤثر با خداوند از طریق مداومت بر یاد خدا و اصلاح روش‌های نادرست پیشین در همه‌ی امور زندگی بر طبق رهنمود‌های الهی تا رستگاری کامل از سلطه‌ی نفس کاذب دنیوی ضروری است. این باور‌ها در اذان مسلمانان گنجانده شده و شامل اصول دین اسلام و بخشی اساسی از فروع آن است.

دست‌یابی اولیای خدا به مراحل عالی رشد معنوی، دلیل راستی وعده‌های خداوند و امکان دست‌یابی به حیات متعالی و جاویدان آخرتی، پیش از مرگ جسمانی‌است. بخش بزرگی از قرآن کریم به توصیف جنبه‌های مختلف این حیات متعالی و طریق دست‌یابی به آن اختصاص دارد. (6)

اختلاف‌ نظر در دین خدا

اولین اختلاف نظر گزارش شده در دین راستین خدا، میان هابیل و قابیل، فرزندان حضرت آدم‌ (ع) رخ داد. هابیل بر صدق و اخلاص خود در پیروی از دین خدا استقامت و مداومت ورزید و از همه‌ی آزمون‌های الهی رو‌سفید و سر‌بلند بیرون‌ آمد. او نشان داد که شایستگی جانشینی آدم را دارد و وارث حقیقی گنج عشق و معرفت الهی است که از ویژگی‌های ولایت الهیه است. اما قابیل نتوانست بر تمایلات برتری‌جویانه، بخیلانه، حسد‌ورزانه و خشونت‌آمیز نفس کاذب دنیوی خود غلبه‌کند و راه تقوا و اصلاح و مراقبه را در پیش‌گیرد. و لاجرم از زیان کاران شد. (7)

دینی که او با رفتار خود معرفی‌ کرد، پذیرش با اکراه برخی از قواعد دین خدا، مانند صرف بخشی از درآمد دنیوی خود در راه خدا، و ارجح شمردن توجه به منافع ظاهری دنیوی در عمل بود. در حالی که تنها با دل‌دادگی خالصانه به معبود حقیقی و با پیروی صحیح از دین راستین خداوند است که نظام ارزشی قلب معنوی انسان به‌تدریج اصلاح می‌شود و امکان غلبه بر موانع رشد معنوی فراهم می‌گردد.

خداوند بهترین نظام ارزشی را در کتاب‌های آسمانی و کامل‌ترین آن را در قرآن کریم ارائه کرده است. اما چنان که در قرآن کریم و بیانات اولیای خدا مورد تأکید قرار گرفته و اختلافات میان اهل کتاب، یعنی جریان‌های به اصطلاح روشنفکری دینی، حکایت از آن داشته است، دست‌یابی به حقایق والای کتاب آسمانی که اصل آن به طور تکوینی در فطرت انسان نهاده شده، با نفس ناپاک و عقل محدود دنیوی ناممکن است و امکان اختلاف‌نظر با پیامبران و اولیای خدا تا پیش از نیل قلب معنوی به مرحله معینی از معرفت الهی وجود دارد. (8)

پدید آمدن جریان‌های انحرافی در اندیشه دینی و عرفانی

یکی از انحرافات رایج در اندیشه دینی، ناشی از رویکرد پوسته‌خواری علوم دینی و کم‌توجهی به رهپویی معنوی مبتنی بر درک شاخص‌های اصلی دین خداست. در واقع، برخورداری از هشیاری و خِرد الهی، تنها از طریق کتاب‌خوانی و درس و بحث، بسنده‌کردن به احکام فقهی رایج، و بدون مراقبت جدی بر اصلاح نیات و اعمال زیر نظر راهنمایان الهی حقیقی، ناممکن‌است. اساساً جریان‌های انحرافی در اندیشه دینی و عرفانی به این دلیل پدید آمده‌اند که افرادی دانسته یا نادانسته، اندیشه‌های متعالی دینی و عرفانی را به سطح اندیشه و تمایلات دنیوی خود تقلیل داده‌اند.

تا زمانی که از هشیاری و خِرد الهی بهره‌مند نشده باشیم (که مستلزم اهتمام به تقوا و عملکرد رحمانی است)، نه پیروی از رویکرد معتزله راهگشا خواهد بود (که برای عقل اصالت بیشتری قائل بوده‌اند)، نه اشاعره (که نقل از قرآن و سنت را بر عقل ترجیح می‌داده‌اند)، نه اصولیون (که استنباط احکام شرعی از ظواهر آیات و روایات را ممکن می‌شمرده‌اند) و نه اخباریون (که به اخبار رسیده از گذشته بسنده می‌کرده‌اند)(9). و نخواهیم توانست تفاوت عرفان اسلامی‌ حقیقی و عرفان‌ها و معنویت‌های کاذب یا تقلیل‌یافته را به درستی درک‌کنیم. (10)

اختلاف در دین خدا ناشی از عدم رشد معنوی حقیقی است

باید توجه داشت‌که رشد معنوی مراتبی دارد و هر‌کس به میزان رشد معنوی خود می‌تواند سخن خداوند و مفاهیم ادبیات عالی عرفانی را درک‌ کند. مولوی گفته است که ”هرکسی از ظن خود شد یار من“. از اشعار حافظ نیز برداشت‌های گوناگون و گاه متناقض کرده‌اند.

از سخنان امیر مؤمنان امام علی‌ (ع) خطاب به کمیل می‌توان دریافت‌که علم الهی ایشان را هر‌کسی نمی‌تواند درک‌ کند و به درستی به‌کار بندد. افراد با هوشی یافت می‌شوند که چندان مورد اطمینان نیستند. اینان تمایل دارند که از دین برای مقاصد دنیوی استفاده کنند. یکی از این مقاصد، خود‌نمایی با علوم دینی و تدارک منزلت اجتماعی با‌شکوه است. اینان در عمل، مطیع اولیای خدا نیستند گرچه ممکن است به ظاهر چنین وانمود کنند. افراد دیگری نیز یافت می‌شوند که تا حدی مطیع اولیای خدا هستند، اما هنوز از رشد معنوی و بصیرت کافی برخوردار نیستند. اینان در مواجهه با شبهات، خیلی زود به تردید می‌افتند و ظرفیت لازم برای فراگیری مفاهیم عالی دین را ندارند. (11)

استفاده ابزاری برخی صاحبان قدرت ظاهری از پوسته‌ی دین خدا

برخی از صاحبان قدرت ظاهری دنیوی با ترویج خوانش تقلیل‌یافته‌ای از دین خدا در صدد تقدس بخشیدن به حاکمیت خود، تحمیق مردم، گریز از پاسخگویی به آنان، نامشروع جلوه‌دادن آزادی اندیشه و تداوم حاکمیت ظالمانه و مفسدانه خود بوده‌اند. در طی قرن‌ها بسیاری از آموزه‌های دینی توسط مبصر‌های قلابی نظیر کعب الاحبار (مشاور عمر ابن خطاب) دستخوش تحریف شده و برداشت‌های سطحی، ناقص و غرض‌ورزانه‌ی آنان از منابع معتبر دین خدا (از جمله قرآن کریم و روایات معتبر اولیای خدا) به عنوان حقایق دین معرفی شده‌اند. حکومت‌های اموی، مروانی، عباسی، عثمانی، صفوی، سعودی و … نمونه‌های بارزی از استفاده ابزاری از اسلام بوده‌اند.

در درون نظام جمهوری اسلامی نیز برخی جریان‌های انحرافی به رویکرد‌های ابزاری تمایل داشته‌اند. اما هشیاری رهبری معنوی و سیاسی در جمهوری اسلامی موجب پیشگیری از بلعیده‌شدن کامل این نظام توسط جریان‌های انحرافی پر‌نفوذ و همراهان ظاهری انقلاب شده‌است.

میزان درک انسان از آموزه‌های دین خدا، رابطه مستقیم با میزان هشیاری قلب معنوی او دارد. اگر تلقی انسان از دینداری، پایبندی به قالب‌های فکری و فقهی مربوط به شرایط اجتماعی خاص باشد و او بدون توجه به روح احکام الهی، تنها به فراگیری علوم و آداب ظاهری دین بپردازد و نتواند با گذراندن مراحل تهذیب نفس تحت نظارت راهنمایان الهی، حقیقت دین را درک کند، به احتمال زیاد، عملکردی کم و بیش ضد ارزش‌های حقیقی دین خدا خواهد داشت، مگر این‌که توبه کند و به اصلاح نگرش و راه و روش خود همت گمارد.

معنویت غیر دینی

در برخی از رویکرد‌های معنوی و عرفانی (از جمله رویکرد وین دایر، اکهارت تُله و برخی مولانا‌گرایان و حافظ‌گرایان)، تلاش کرده‌اند که معنویت، مقوله‌ای جدا از دین در نظر گرفته شود. یکی از دلایل چنین رویکردهایی، رواج تعاریف عوامانه و نادرست از دین بوده است.

برخی ناآشنایان با دین راستین خدا، دین را به عنوان مجموعه‌ای از احکام و مناسک خاص تاریخی و متعلق به فرهنگ‌های بسته و ناپویا تلقی‌کرده‌اند. اینان که تا حدی به ناهنجاری‌های ناشی از فرهنگ ماده‌گرای غرب پی‌برده و نتوانسته‌اند ارزش اندیشه‌های معنوی و عرفانی را در بهبود زندگی بشر نادیده بگیرند، برای گریز از مشکلات ناشی از رواج دیدگاه‌های واپسگرایانه و ضد بشری به نام دین خدا، مبنای وحیانی و معانی والای بسیاری از آیات قرآن کریم را انکار کرده و از اشاره به پیوند اندیشه‌های عرفانی مولوی و حافظ با حقایق قرآن کریم خودداری ورزیده‌اند. آنان توجه نداشته‌اند که همه‌ی آیات قرآنی و همه‌ی احکام و فرایض ظاهری دین اسلام معانی باطنی والایی دارند (12). گرچه برخی از احکام حقوقی و کیفری ظاهری آن موقتی و مربوط به شرایط اجتماعی اعصار گذشته‌اند.

بالاترین همت در بهترین رویکردهای معنوی غیر‌دینی، غلبه نسبی بر تحریکات و اخلال‌گری نفس کاذب دنیوی و نیل به آرامش نسبی در زندگی دنیوی است. نمونه‌ای از بهترین این رویکردها را در دیدگاه اکهارت تُله و نیز در دیدگاه برنامه ”گنج حضور“ می‌توان مشاهده کرد. اما رویکرد دین راستین خدا معطوف به رهپویی و رشد معنوی مداوم و نیل به مراتب عالی هستی است.

منابع و توضیحات

1- سوره مبارکه بقره 5-2، آل‌عمران 135-133، انفال 29، اسراء 80، قصص 83، ذاریات 19-15، …

2- سوره مبارکه فاتحه، بقره 16-2، 131-127، 157-151، و 165، آل‌عمران 26، 27 و 86، نساء 79 و 125، انعام 82، اعراف 43، یونس 9 و 25، نحل 106 و 107، نور 53-47، فرقان 77، عنکبوت 69، غافر 60، زخرف 36 و 37، احقاف 15، جمعه 5، …

3- بقره 157-154، مائده 16، انعام 56، 82، 162 و 163، اعراف 178-175، هود 112، یوسف 18، فرقان 63، قصص 83، احزاب 23، صافات 102، فصلت 32-30، …

4- تبدیل احکام فقه پویا به قوانین جامعه تنها با اقناع و توافق اکثریت مردم رواست.

5- آل‌عمران 105-102، نساء 59، مائده 55، پیامبر اکرم (ص): هرکه من مولای او هستم علی مولای اوست …

6- کتاب ” آهنگ آسمان دل در دلیرستان اخترخیز گِل “، ص 10.

7- مائده 30-27.

8- کتاب ” آهنگ آسمان دل …“، ص 8، واقعه 82-77، بقره 113، 176، 213 و 253، آل‌عمران 19 و 105، یونس 19 و 93، هود 110 و 118، مریم 37، نمل 43-41، فاطر 32، جاثیه 17، …

9- سال‌هاست که در بیشتر مراکز تعلیم و تربیت دینی جامعه ما، رویکرد اصولی وجه غالب را دارد. آیت الله بهجت اشاره داشته‌اند که چنان‌که خداوند در قرآن کریم تأکید فرموده، رستگاری با تزکیه نفس حاصل می‌شود نه با رویکرد اصولی‌گرایانه رسیدن به مقام اجتهاد (کسب توانایی استنباط احکام شرعی از ظواهر آیات و روایات). مسلماً کم‌بها دادن به ضرورت تزکیه نفس زیر نظر راهنمایان الهی حقیقی موجب عدم توانایی کافی در اجتهاد حقیقی می‌شود.

10- نمل 44-41، … (تفاوت سطح هشیاری و معرفت، همچنین ممکن است موجب تکفیر افراد هشیارتر از سوی دیگران شود.)

11- نهج البلاغه، حکمت 147.

12- برخی معانی نماز ظاهری

– وضو و غسل، به معنی لزوم طهارت نسبی برای آغاز رهپویی حقیقی و تحول روحی.

– تعیین قبله، به معنی لزوم روگردانی دل از تعلقات دنیوی و دون‌خواهی به سوی خدا‌خواهی و هستی حقیقی اعلای خویش.

– اذان و اقامه و نیت، به معنی لزوم آمادگی معرفتی نسبی و حضور قلب برای رهپویی و تقرب به خدای متعال.

– تکبیر‌ة الاحرام به معنی لزوم عزم جدی برای فراغت کامل از دل‌مشغولی‌های دنیوی. بی‌ارزش و زیان‌آور تلقی‌کردن دون‌خواهی و دون‌خواری دل (از جمله پوسته‌خواری علوم دینی)، و بزرگ و با ارزش شمردن خدا‌خواهی و رهپویی دل.

– قیام رکعت اول به معنی بیدار‌شدن دل از خواب غفلت دون‌خواهی و جفا‌کاری. ستایش خدای متعال و صفات اعلای او و یاری خواستن از او برای توفیق هدایت در عمل به رهنمود‌های الهی و پرهیز از گناهان و تطهیر بیشتر دل برای افزایش نور معرفت الهی.

– آغاز قعود رکعت اول (رکوع) به معنی تعظیم و بزرگداشت خدای متعال و هستی پاک و زیبا و پاینده‌ی الهی.

– قیام بعد از رکوع رکعت اول به معنی درک کافی‌نبودن تعظیم خدای متعال و لزوم صدق و راستیِ دل در تسلیم کامل به صاحبدل اصلی.

– سجده‌ی اول رکعت اول به معنی لزوم اطاعت محضِ دل از فرمان خداوند بدون خودسری و سرکشی.

– سجده‌ی دوم رکعت اول به معنی لزوم استغفار و بازگشت‌های مکرر به طاعت محض در صورت غفلت از آن.

رکعت دوم

– قیام رکعت دوم به معنی لزوم تداوم بیداری و رهپویی، یا مقدر‌شدن قیامت و رستاخیز دل برای رهپویان شایسته و مقرب، و قائم به قسط شدن آنان.

– قعود رکعت دوم برای رهپویان مقرب به معنی تسبیح خدای متعال برای مقدر‌شدن تفویض امامت الهی به قائم شایسته‌ی بعدی و تأیید پاکی دل و شعور و اقتدار الهی او.

– سجده‌ی اول رکعت دوم برای رهپویان مقرب به معنی تأیید جانشین الهی به حق و شایسته.

– سجده‌ی دوم رکعت دوم به معنی تأیید همه‌ی جانشینان به حق و شایسته‌ی بعدی.

– تشهد به معنی ستایش خدای متعال برای همه‌ی نعمت‌های عظیم و بی‌پایانش و توفیق درک و برخورداری از هستیِ حقیقیِ برترش و تصدیق و تأیید همه‌ی قائم‌های بر حق.

– سلام به معنی عزم یا تصدیق ورود سالم و ایمن دل به مراتب بالاتر هستیِ حقیقی. طلوع آفتاب می‌تواند نشانه‌ای از صعود به سطح بالاتری از درک و معرفت هستیِ دل باشد.

نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشاء

اضافه شدن دو رکعت شامل تسبیحات در زمان بیشینه‌ی بالا آمدن آفتاب (نماز ظهر)، می‌تواند به معنی لزوم قدرشناسی و تداوم رهپویی برای برخورداری از همه‌ی نعمت‌های باطنی و برکات مرحله ظرفیت‌سازی‌شده، و نماز عصر می‌تواند به معنی لزوم تثبیت دستاورد‌های رهپویی با تداعی و بازنگری و قدرشناسی باشد. با صدای آهسته خواندن نماز ظهر و عصر، به معنی درک تقرب نسبی است، همچون رودی پُر‌خروش که با نزدیک‌شدن به دریا آرام می‌گیرد.

کاسته‌شدن یک رکعت به هنگام غروب آفتاب، می‌تواند به معنی قبض مقدر، و نماز عشاء می‌تواند به معنی درک بسط مقدر و بازگشت به سطح انرژی باطنی قبلی باشد با درک این نکته که سطح معرفتیِ حاصل‌شده در مقایسه با سطوح بالاتر، هنوز تاریکی محسوب می‌شود و تدارک و آمادگی قدرشناسانه برای رهپویی و ارتقا به سطح بالاتر بعدی ضرورت دارد.

مجدداً نماز صبح، به‌ویژه پس از نافله‌های شب، می‌تواند به معنی تدارک و آمادگی معرفتی برای رهپویی به سطح بالاتری از هستیِ دل باشد.

فواید دیگر نمازهای ظاهری

نماز‌های ظاهری فواید فراوان پیش‌نیاز‌گونه‌ی دیگری نیز دارند، از جمله:

– نماز‌خواندن در اوقات تعیین‌شده، موجب جلوگیری از پُر‌خوابی و کمک به بهداشت خواب و کاهش افسردگی و افزایش عوامل شادابی از طریق دوری از گناهان و ایجاد تعادل در ناقل‌های عصبی می‌شود.

– وضو‌گرفتن، با شستشو و مرطوب‌سازی نواحی مهم و حساس به وسعتی حدود یک پنجم سطح بدن، با صرفه‌جویی در آب و در وقت، تقریباً معادل شستشوی تمام بدن موجب شادابی و نشاط می‌شود.

– رو به قبله قرار‌گرفتن در هر نقطه از زمین، موجب بهترین انطباق با میدان مغناطیسی زمین می‌شود.

– ایستادن به نماز با پا‌های بدون‌کفش، ارتباط نزدیک‌تر و مناسب‌تر کف پا (که به نحوی شگفت‌انگیز با همه‌ی اندام‌ها و مراکز انرژی بدن مرتبط است) را با زمین برقرار می‌کند و تبادل انرژی با زمین را افزایش می‌دهد.

– در حالت سجده، تخلیه‌ی انرژی‌های منفی، و پاکیزگی نسبی و کاهش تنش‌های مراکز و مسیر‌های انرژی بدن به نحو مؤثر‌تری انجام می‌شود.

– بهترین تمرکز و مراقبه در حالت نشسته امکان‌پذیر می‌شود. (کتاب ”سرود دو میراث گران‌بهای پیامبر خِرد و عشق“، ص 218)