پرسش و پاسخ درباره آمرزش گناهان با گریه بر امام حسین (ع)

admin

05 تیر 1401

15-20 دقیقه زمان برای مطالعه

4.4/5 - (5 امتیاز)

آمرزش گناهان با گریه بر امام حسین (ع)

پرسش

آیا گریه بر امام حسین (ع) موجب آمرزش گناهان و طهارت باطنی می‌شود؟ آیا افراد خطاکار بدین‌گونه راهی برای تداوم خطاکاری خود می‌یابند؟

پاسخ

همان‌طور که از اولیای خدا نقل کرده‌اند، گریه بر امام حسین (ع) موجب آمرزش گناهان می‌شود (1). امام رضا (ع) فرمودند: اگر گریه کنی بر حسین (ع) تا آب دیده بر روی تو جاری شود، حق تعالی جمیع گناهان صغیره و کبیره تو را می‌آمرزد، خواه اندک باشد، خواه بسیار. (2)

اما چند نکته مهم را باید در نظر داشته باشیم:

1- آمرزش گناهان، برخلاف تصور بسیاری افراد، به معنی پاک‌شدن باطنی نیست، بلکه فرصتی است برای اصلاح راه و روش زندگی و نیل به طهارت باطنی.

2- تا زمانی که ناخالصی‌های ناشی از تسلط روح کاذب و طغیان‌گر دنیوی بر سرزمین مقدس دل خویش را پاک نکنیم، امکان ارتکاب گناه و سقوط موقت یا دائمی به مراتب پایین‌تر هستی وجود دارد. این نکته در مورد برخی اصحاب پیامبر اکرم (ص)، برخی همراهان ظاهری امیر مؤمنان و امام حسن (ع)، و برخی همراهان ظاهری انقلاب اسلامی بسیار بارز بوده است.

3- نجات دل از سلطه روح کاذب دنیوی و تطهیر آن، تنها با پیروی صحیح از رهنمودهای الهی امکان‌پذیر است. خداوند متعال را هرگز نمی‌توان فریب داد. او از همه‌ی نیت‌ها و وضعیت واقعی همه‌ی دل‌ها آگاه است. در واقع، هیچ راه نجاتی جز اهتمام به تقوای الهی و عملکرد رحمانی وجود ندارد. (3)

4- فراتر از آمرزش

محبت امام حسین (ع) می‌تواند موجب تجلی درجاتی از نور قدسی ایشان بر دل‌های تا حدی آماده شود و بخشی از ناخالصی‌های دل را از بین ببرد. این تجلی پاک‌کننده در باطن افراد رخ می‌دهد و می‌تواند موجب رستگاری نسبی، رشد معنوی و بهبود کیفیت روح شود. جلوه‌ای از این تحول باطنی در تجلی نور قدسی خداوند بر کوه طور بوده است. بیهوش‌شدن حضرت موسی (ع) و مرگ موقت یاران همراه ایشان، به معنی غلبه هشیاری الهی بر هشیاری دنیوی است. قرآن کریم همچنین اشاره دارد بر این معنا که اگر نور خداوند بر کوهی از ناخالصی‌های دل فرود آید، آن را متلاشی و دل را مطیع حق می‌سازد. (4)

جذب درجاتی از نور عشق و معرفت امام حسین (ع)، برای دل‌های آماده، چراغ پرفروغ هدایت و کشتی نجات باطنی است. این کشتی باطنی سریع‌تر از هر کشتی دیگری دل را به سوی مقصد می‌بَرد. در مراحل بالاتر رهپویی معنوی، گریه تمام می‌شود. زیرا با برخورداری از هشیاری و بصیرت الهی، جز زیبایی نمی‌بینیم. (5)

5- ظهور نوعی شیعه قلابی از دوره صفویه

در دوره صفویه، روحانی‌نمایانی در میان شیعه ظاهر شدند که تلاش می‌کردند به حکومت فاسد و ظالم مدعی ارادت به اهل بیت (ع)، مشروعیت ببخشند. این روحانی‌نمایان در مشروعیت بخشیدن به هرگونه فساد اقتصادی، از جمله رباخواری، و حلال‌کردن فریب‌کارانه‌ی درآمد‌های حرام، تبحر داشتند. در واقع، آنان روش‌های فریب‌کارانه‌ای با ظاهر شرعی ابداع و ترویج می‌کردند.

آنان که برخلاف روحانیان راستین و رسته از دنیاپرستی، توانایی درک و تحمل عقاید دیگران را نداشتند، تلاش می‌کردند نوعی شیعه قلابی پرورش دهند احساساتی، انتقام‌جو و با تعصب کور که چشم‌شان همه عمر بر امام حسین (ع) بگرید و دست‌شان همواره در دست یزید باشد. آنان حُب و بغض احساسی را جایگزین معرفت و عشق حقیقی می‌کردند. در حالی که خداوند روش‌های ظالمانه برای اقامه‌ی حق را منع فرموده است. (6)

خداوند به ظالمانی که دائماً نشانه‌های ظاهری و علائم باطنی حیات آخرتی رحمانی دعوت‌کننده به حقیقت اسلام را انکار می‌کنند، و به مدعیان دروغین صلاحیت هدایت الهی که بر گمراهی مردم می‌افزایند، توفیق هدایت به سوی هستی و خِرد عالی الهی عطا نمی‌کند. (7)

امام باقر (ع) تأکید فرمودند که پیشوایان ظلم و پیروان‌شان از کسوت دین خدا معزول‌اند (8). در واقع، رفتار‌های ظالمانه، موجب خروج از دین خدا می‌شود.

6- دوستداران بی‌معرفت اهل بیت (ع)

برخی از دوستداران بی‌معرفت اهل بیت (ع) با طمع‌ورزی در مال و مقام دنیوی و گاه با عملکردی به شدت غیر رحمانی و دور از مروت و انصاف، به شخصیت الهی بالقوه قلب معنوی خود جفا کرده‌اند. اینان مانند شاهان صفوی و مریدان‌شان، بر این باور بوده‌اند که اظهار ارادت به اهل بیت (ع) به شیوه‌هایی مانند شرکت در مراسم عزاداری حسینی، جانبداری از مدعیان دوستی با اهل بیت (ع)، خدمت به این مدعیان و توجیه خطا‌ها و گناهان‌شان، و مقابله با مخالفان آشکار اهل بیت (ع)، موجب سعادت دنیا و آخرت‌شان می‌شود.

اینان باور نداشته‌اند که هرگونه بی‌انصافی و تعدی به حقوق دیگران به معنی محروم ساختن شخصیت الهی قلب معنوی خود از آب محبت رحمانی مورد نیاز حیات حقیقی، آسیب رساندن به منابع حیاتی وجود خود و همدستی با یزید در لباس مرید حسین (ع) است.

برخی دیگر از دوستداران بی‌معرفت اهل بیت (ع)، برداشت‌های خود از تعالیم قرآن کریم و اهل بیت (ع) را صحیح و دیگران را شایسته تکفیر و برخورد خصمانه می‌پندارند. خداوند در اولین سوره‌ای که بر قلب مبارک پیامبر اکرم‌ (ص) نازل فرمود، طغیان‌گری و تخطئه نظرات دیگران را موجب محرومیت از نور دانش الهی شمرده‌است(9). آن‌که با اهتمام به تقوا و عملکرد رحمانی، بهره‌ای از خِرد الهی بیابد، بدون حمله به دیگران، آمادگی گفتگوی سازنده و راهگشا را خواهد داشت. شاید مشی معنوی کسی که مورد حمله و برخوردهای خصمانه قرار می‌دهند، بیشتر مورد رضایت خداوند باشد. از این بالاتر، شاید او هدایت‌یافته‌ی حقیقی و دارای صلاحیت هدایت مؤمنان و پرهیزکاران باشد. (10)

دسته‌ی دیگری از دوستداران اهل بیت (ع)، جایگاه والایی برای اهل بیت (ع) قائلند و برای برآورده‌شدن حاجات خود به ایشان توسل می‌جویند. برخی از آنان، بخشی از دارایی و امکانات دنیوی خود را برای بزرگداشت اهل بیت (ع) اختصاص می‌دهند. اما زندگی و مشی معنوی ایشان را سرمشق خود قرار نمی‌دهند و چندان از ایشان پیروی نمی‌کنند. پاسخ امام حسین (ع) به چنین افرادی این بوده است: ما خودتان را می‌خواهیم، تا دلتان را از گِل بیرون بکشیم و به شما حیات حقیقی ببخشیم.

7- همراهی مداوم دل با امام حسین (ع) به پیروزی حقیقی می‌انجامد

امیر مؤمنان علی (ع) بارزترین و کامل‌ترین جلوه‌ی شخصیت الهی دل بودند و امام حسین (ع) رهپویی باطنی راه خدا را با بیشترین خصوصیات جلوه‌گر ساختند. امیر مؤمنان فرمودند هرکس ولایت مرا به پا داشت، نماز را به پا داشته است. امام حسین (ع) به روشن‌ترین نحو نشان دادند که چگونه می‌توان نماز دل را به پا داشت و به پیروزی حقیقی رسید. پیروزی حقیقی، نیل به مقام شهید باطنی یا وصال کامل به هستی عالی الهی است. شهید باطنی می‌تواند با چشم باطنی خداوند ببیند و با گوش باطنی او بشنود.

امام حسین (ع) نشان دادند که جهاد باطنیِ پیروز در راه خدا و نیل به خیر کثیر مستلزم قربانی‌کردن همه تعلقات دنیوی دل است (11). در واقع، امام حسین (ع) بسی پیش از رویداد کربلا به مقام شهید باطنی رسیده بودند. ایشان علاوه بر این‌که رهبری معنوی رهپویان راه خدا را به عهده داشتند، بخشی از فرایند رهپویی باطنی خویش را نیز جلوه‌گر ساختند.

امام حسین (ع) در نامه‌هایی‌ به بنی هاشم و محمد بن حنفیه بیان داشتند که ”هر که به من بپیوندد و همراه من باشد، به شهادت خواهد رسید و هر که نپیوندد به پیروزی نخواهد رسید.“ این مهمترین پیام برای همه رهجویان راه خدا و همه کسانی است که در جستجوی پیروزی حقیقی‌اند. بسیاری از نخبگان علوم ظاهری دین و سیاست، از جمله عبدالله بن عباس و مختار ثقفی، نتوانستند این نکته را درک و با امام حسین (ع) همراهی کنند. منظور امام از شهید‌شدن لزوماً شهادت ظاهری نبود، گرچه شهادت ظاهری در همراهی با امام حق نشانه‌ای از شهادت باطنی است. دل‌های تمامی همراهان امام، چه آنان که به شهادت ظاهری رسیدند و چه آنان که تا مدتی دیگر به زندگی در بدن دنیوی ادامه دادند، درجاتی از شهادت و پیروزی حقیقی را چشیدند.

8- برخی معانی مهم حرکت امام حسین (ع)

حرکت امام حسین (ع) از مدینه به مکه و سپس به سوی کوفه، حداقل دو معنای مهم و اساسی داشته است: 1- ظهوری از رهپویی باطنی ماه‌های معنوی تحت سرپرستی و هدایت خورشید معنوی تا مرحله عالی (قربانی‌شدن کامل نفس دنیوی و برپایی کامل شخصیت الهی دل). 2- ظهوری از اجابت دعوت از خدا و اولیای خدا به قلب معنوی برای نجات و سامان‌دهی آن به شرط صدق و وفای به عهد.

برخی نکات در این واقعه‌ی شگرف بسیار آموزنده است از جمله:

ضرورت صیانت از حریم دل در مقابل تحمیل شرایط ذلت‌بار نفس دنیایی.
ضرورت رهپویی باطنی برای نیل به امنیت کامل و آزادی و عزت حقیقی.
ضرورت وفای به عهد پس از دعوت از خدا و اولیای خدا به سرزمین دل.
ضرورت پیروی از راهنمای الهی راستین.
ضرورت بسنده نکردن به فرایض ظاهری دین خدا و اهتمام به گذر از حج و رهپویی نمادین به حج و رهپویی حقیقی و باطنی با پیروی از امام حق.
ضرورت اهتمام به پرهیز از بحث و جدل و درگیری، و گذر هوشیارانه از سرزنش‌کنندگان و بازدارندگان رهپویی.
ضرورت مداومت بر سِقایت دل‌ها با آب محبت رحمانی، عفو و احسان و عطا در مقابل بخل‌ورزی و جفا.
تسلیم و رضا به آن‌چه خداوند برای رهپوی راه حق رقم می‌زند. اخلاص و معرفت و بردباری و وفا‌داری و تسلیم و رضا و صفا و ادب، از ویژگی‌های پیروان راستین امام حق است. عملکرد یاران امام حسین‌ (ع) جلوه‌ای از طواف باطنی به گِرد خورشید باطنی و نماز باطنی مداوم تا قربانی‌کردن کامل نفس دنیوی بود.

9- دو رویکرد متفاوت در عزاداری و بزرگداشت اهل بیت (ع)

در میان محبان اهل بیت (ع) دو نوع مداحی و روضه‌خوانی متفاوت شکل‌‌گرفته‌است. در بسیاری از مداحی‌ها و روضه‌خوانی‌ها، تمرکز بر توصیف وضعیت تأسف‌بار تحمیل‌شده به اهل بیت و یاران ایشان، به‌ویژه در رویداد کربلا، بوده‌است. این رویکرد که همراه با ماتم و فغان و ضجه است، موجب بهبود نظام ارزشی دل و اعتلای روحی نمی‌شود. اما در نوع رشد دهنده‌ای از مداحی و روضه‌خوانی، تمرکز بر تجلیل از صفات و کمالات الهی اهل بیت (ع) و یاران ایشان است. این رویکردی است‌که دنیاگرایی را بی‌ارزش و بهره‌مندی از معرفت و عشق حقیقی را بسیار برتر می‌شمارد.

رویداد کربلا، دو فرایند باطنی متفاوت در دل‌های مردمان همه‌ی اعصار را جلوه‌گر ساخت:

فرایند رهپویی معنوی راه خدا و نیل به مراتب عالی هستی با اهتمام به تقوا و عملکرد رحمانی تحت سرپرستی و هدایت امام حق یا راهنمای الهی حقیقی.
جفا به قابلیت‌های الهی و منابع حیاتی قلب معنوی خویش (که در امام حسین علیه‌السلام و یاران‌شان متجلی شده‌است)، با دنیاپرستی و تعامل غیر رحمانی با دیگران و سقوط به مراتب پایین‌تر هستی.

در واقع، برای همه‌ی انسان‌های دارای قوه تعقل، همه جای دنیا کربلاست و هر لحظه از زندگی دنیوی عاشوراست. از یک اخم کوچک در برخورد با دیگران یا بالا‌بردن نامناسب صدا یا بی‌اعتنایی به حقوق دیگران در روابط اجتماعی تا لشکرکشی علیه ملت‌ها، نمونه‌هایی از ستم به شخصیت الهی دل خویش است.

شرکت در هیأت‌ها و مجالس عزاداری اهل بیت (ع) می‌تواند بیانگر تقبیح مشی غیر رحمانی در زندگی و تمایل به احیای صفات و کمالات الهی در دل خویش باشد. هرچه حضور ما خالصانه‌تر و عاشقانه‌تر و حاجت‌های ما والاتر باشد، بهره‌ی معنوی ما بیشتر خواهد بود.

از دیگر نکات بسیار مهم این است‌که با اهتمام به تقوا و اصلاح سبک زندگی و مشی معنوی خویش، بتوانیم بهره‌های معنوی را حفظ کنیم و تجارت آخرتی خود را رونق بخشیم. نباید گمان‌کرد آنهایی‌که اهل مراقبه و رعایت حقوق مردم نیستند و سال‌ها همچنان تنها به گریه بر شهدای کربلا بسنده‌کرده‌اند، در مسیر رشد معنوی قرار دارند. باید مراقب باشیم‌که معادله‌ی نادرست ”گریه بیشتر بر امام حسین(ع)، گرامی‌تر نزد خدا“، جایگزین معادله‌ی درست ”تقوای بیشتر، گرامی‌تر نزد خدا“ نشود.

10- از بین رفتن اعمال نیک با لغزش به روش‌های خودنمایانه

یکی از هواهای نفسانی در میان دوستداران اهل بیت (ع)، خودنمایی با اظهار نوکری اهل بیت (ع) به عنوان اندوخته‌ی آخرتیِ کافی بوده است. خداوند از طریق برنامه زندگی پس از زندگی، بیش از پیش تأکید فرمود که کسب درآمد آخرتی پایدار و آدم‌شدن حقیقی با روش‌های خودنمایانه امکان‌پذیر نیست. (12)

منابع و توضیحات

1- الامالی، ج 1، ص 130، …

2- بحار الانوار، ج 44، ص 286، وسائل الشیعه، ج 14، ص 502، …

3- سوره مبارکه بقره 16-8، آل‌عمران 130، مائده 35، 90 و 100، انعام 135، نحل 97، قصص 69-67، روم 38، طور 21، تغابن 16، مدثر 38، اعلی 19-14، شمس 15-9، لیل 11-5، …

4- سوره مبارکه اعراف 143 و 155، حشر 21.

5- نگاه کنید به شعر ”ندبه‌ی واپسین“ در کتاب ”سرود دو میراث گرانبهای پیامبر خِرد و عشق“، ص 66.

6- سوره مبارکه مائده 8.

7- انعام 21، 144 و 157-151، یونس 17، صف 7، جمعه 5، …

8- اصول کافی، ج 1، ص 184.

9- سوره مبارکه علق.

10- همان، آیات 14-9.

11- سوره مبارکه نور 51 و 52، صف 12-10، کوثر، …

12- برنامه ”زندگی پس از زندگی“، 1401، مصاحبه با محمد تقی شایان.