نگاهی به دیدگاه روان‌شناختی و روان‌درمانی آنتونی رابینز (2)

admin

13 فروردین 1401

20 دقیقه زمان برای مطالعه

امتیاز بدهید

احمد علوی تبار – اسفند 1400

بخش دوم – سعادت و خوشی حقیقی

مترجم کتاب ”موفقیت نامحدود …“ در مقدمه خود، تلویحاً اذعان کرده است‌که تنها درصد بسیار کمی از مردم از آرامش خاطر و خوشی درونی برخوردارند. و این‌که تقریباً همه محتاج یک انقلاب درونی‌اند. در مقدمه‌ی مؤلف نیز چنین آمده است: ”اغلب مردم در یافتن نقشه‌ی زندگی خود ناکام‌اند.“

ایشان نیز از انقلاب درونی سخن می‌گویند. اما انقلاب درونی حقیقی، آن است که منجر به آزاد‌سازی تدریجی سرزمین دل از سلطه شیاطین و نفس کاذب و طغیان‌گر دنیوی ‌شود. و امکان ارتباط معنوی مؤثر و پر‌بهره با خداوند را فراهم سازد. انقلاب درونی باید راه عروج دل از سطح شعور دنیوی به‌سوی گنج عظیم خِرد الهی و برخورداری از درجات بالاتر انرژی حیاتی الهی را بگشاید.

یکی از نکات مهمی که مؤلف و مترجم کتاب از آن غافل بوده‌اند این است که بیشتر مردم، از جمله خود آنان، نمی‌دانند که سعادت و خوشی حقیقی چیست. ایشان بر این گمان‌‌اند که اگر مردم، راه رسیدن به خوشی دنیوی بیشتر را بیابند، به سعادت حقیقی می‌رسند. اما نمی‌دانند که طلب خوشی دنیوی بیشتر، هدفی بسیار ناچیز و گمراه‌کننده است.

بیابان‌گردان گمراه در طلب خوشی کاذب

وضعیت بیشتر مردم را می‌توانیم به افرادی تشبیه کنیم که در بیابانی گم شده‌اند و با کمبود‌ها و ناملایماتی مواجه‌اند. برخی از آنان، امکاناتی برای خود فراهم کرده‌اند و خود را ثروتمند و سعادتمند می‌پندارند. فرستادگان خداوند گفته‌اند با پیروی از رهنمودهای الهی می‌توانید از این بیابان ناامن به سلامت عبور کنید و آبی بیابید که ایمنی، دانایی و توانایی‌های بسیار بالایی به شما می‌بخشد.

اما پذیرش سخن راهنمایان الهی به دلایلی برای بسیاری افراد دشوار است:

1- مأنوس شدن با عناصری از این بیابان و ترس از دست دادن همین امکانات ناچیز.

2- ظاهر معمولی راهنمایان الهی و عدم تمایل آنان به جمع‌آوری ثروت و علوم ظاهری.

3- راهزنی معنوی از سوی مدعیانی که امکاناتی فراهم کرده‌اند و وانمود می‌کنند می‌دانند چگونه می‌توان در همین بیابان، سالم و نیرومند زیست و در فضای آرامش به پرواز درآمد:

”همه مایلیم زندگی پر شور و نشاطی داشته باشیم، همه در تمنای سلامت و انرژی بیشتریم. همه می‌خواهیم ثروتمند شویم. … ما همه در روزمرگی‌های زندگی خود گم شده‌ایم. … این کتاب پیله‌ی زندگی شما را از هم خواهد شکافت. و شما، انسانی دگرگونه، موفق، ثروتمند، سالم و نیرومند از درون آن به فضای آرامش پرواز خواهید کرد.“ (1)

”می‌خواهیم بدانیم چگونه می‌توانیم در زندگی به خواسته‌های‌مان برسیم. … برای این‌که بتوانید به آن‌چه می‌خواهید برسید، باید آن را خوب بشناسید. آن‌چه شما واقعاً بدان نیاز دارید پول، اتومبیل یا همسر بهتر نیست. هیچ‌کدام از ما واقعاً نیازی به این چیز‌ها نداریم. آن‌چه همه‌ی ما از ته دل خواهان آن هستیم همان چیزی است که تصور می‌کنیم با به دست‌آوردن آن می‌توانیم زندگی‌مان را تغییر دهیم. در واقع همه‌ی ما به دنبال خوشی بیشتر هستیم.“ (2)

کسب ثروت ظاهریِ بیشتر برای احساس آزادی و خوشی کاذب

”شما پول را به دلیل احساسی که به شما خواهد بخشید می‌خواهید. احساس آزادی بیشتر، احساس این‌که در جامعه جایگاه بهتری دارید و یا حتی احساس این‌که می‌توانید بیشتر به دیگران کمک کنید. در واقع اغلب ما معتقدیم پولِ بیشتر به معنای لذت و خوشی بیشتر است.“ (3)

این بیان روشنی از احساس و شعور کودکانه و رشدنیافته است. رابینز و پیروانش گمان می‌کنند بدون ارتباط معنوی مؤثر با خداوند و تنها با کنترل ذهن و احساسات و دست‌یابی به موفقیت‌های ظاهری و کسب ثروت و قدرت دنیوی می‌توان به سعادت و خوشی حقیقی و آرامش پایدار رسید. اما قطعاً آنچه بدین طریق به دست می‌آورند، در مقابل قابلیت‌های الهی که از دست می‌دهند، بسیار ناچیز است.

”همه‌ی ما می‌خواهیم احساس خوبی داشته باشیم. می‌خواهیم در درون‌مان حسی تازه و خوشایند بیابیم. نیاز داریم احساس‌مان را تحت کنترل داشته باشیم تا همواره احساس خوشی بیابیم. … ما هر کاری را در جهت به دست آوردن لذت و یا اجتناب از رسیدن به ناراحتی انجام خواهیم داد.“ (4)

جمله آخر، یکی از مخرب‌ترین القائات نفس کاذب دنیوی به دل‌های غافل است. البته اگر نگرش خود را به زندگی و برداشت خود را از لذت بردن اصلاح کنیم، هرگز به رقابت با دیگران برای کسب سهم بیشتری از نعمت‌های دنیوی نخواهیم پرداخت.

غفلت از وضعیت حقیقی دل

حقیقت این است که خوشی موفقیت‌های ظاهری و ثروتمند شدن دنیوی، کاذب و ناپایدار است. زیرا موفقیت‌های ظاهری لزوماً متناظر با گذار به کیفیات روحی بالاتر و بهره‌مندی از درجات بالاتر انرژی حیاتی الهی نیست. غفلت از وضعیت حقیقی دل و گرایش به فزون‌خواهی دنیوی بر نا‌آرامی ذهن و روح انسان می‌افزاید. بار سنگین ناخالصی‌های نامرئی ناشی از دلبستگی‌های دنیوی بر روح انسان آثاری بسیار مخرب دارد. و مانع ارتباط معنوی مؤثر و پر‌بهره با خداوند و نیل به سعادت و خوشی حقیقی می‌شود.

پولِ بیشتر ممکن است موجب احساس آزادی بیشتر شود. اما خِرد و حیات حقیقی انسان را ارتقا نمی‌بخشد. و از این‌رو، نمی‌تواند راهی به سوی آزادی حقیقی از اسارت نفس کاذب دنیوی بگشاید و قابلیت‌های الهی فرا‌دنیایی انسان را فعال کند. یافتن جایگاه بهتری در هستی، بسیار فراتر، زیبا‌تر، خوشایند‌تر و پایدار‌تر از یافتن جایگاه بهتری در جامعه است.

جایگاه بهتر دنیوی غالباً همراه با حس برتری‌جویی و غرور است و می‌تواند موجب ظلم و فساد شود. کمک به دیگران با ثروت و قدرت دنیوی نیز محدود، کاستی‌پذیر و غالباً همراه با تفاخر و منت‌گذاشتن است. اما دارایی حقیقی که خِرد الهی و توانایی تولید درجات بالای انرژی حیاتی الهی است، ذاتاً همراه با خصال رحمانی است. و از ویژگی عطای فراگیر، شفابخش، مخفی، بی‌توقع، بی‌منت و کاستی‌ناپذیر برخوردار است.

از طرفی، انگیزه‌ی لذت‌جویی دنیوی می‌تواند افراد غافل و گمراه را وادار‌ کند که دست به هر کار غیر رحمانی، غیر شرافتمندانه و ضد‌بشری بزنند. و موجب گسترش انواع ناهنجاری‌ها شوند. حتی دین خدا نیز تقریباً در همه اعصار و در بسیاری جوامع توسط برخی از دلباختگان مال و مقام دنیایی وارونه‌سازی و به ابزاری برای حفظ و توسعه منافع دنیوی شخصی یا گروهی تبدیل می‌شده است.

نابسامانی دل، بی‌اعتنایی به هشدارهای الهی و عدم درک معنای رویدادها

به نظر آنتونی رابینز، مهم نیست‌که اهداف شما در زندگی بر مبنای یک نگرش صحیح هستی‌شناختی و به نحوی خدا‌پسندانه و قابل تحقق تعیین‌ شود. مهم این است‌که شما مصمم باشید که شرایط زندگی دنیوی خود را به هر نحو بهبود بخشید:

”چنین اهدافی (دنیوی) با این‌که می‌توانند زندگی ما را دگرگون کنند، کمتر تحقق می‌یابند. نه به این سبب‌که براستی دست نیافتنی‌اند، بلکه به این دلیل‌که ما برای نیل به آنها تلاش نمی‌کنیم. اما چرا؟ به دلیل ترس. … ترس واکنش طبیعی بدن ما برای آگاه‌کردن ما از وقوع احتمالی یک مشکل است. … اگر ترس خود را بزرگ جلوه ندهید، به زودی دگرگونی را در خود احساس خواهید‌کرد. می‌توانید بیش از پیش فعالیت‌کنید و موفقیت‌های بیشماری به چنگ آورید. ترس نیز مثل هر چیزی باید به اندازه و بجا باشد.“ (5)

”اگر کاری نمی‌کنیم به این دلیل است‌که تصور می‌کنیم شروع تلاش، ناخوشایند‌تر از انجام ندادن آن است.“ (6)

این نکته درست است‌که ترس باید به اندازه و بجا باشد. و این‌که ترسِ ناشی از تصورات نادرست، از مهمترین عوامل عدم فعالیت سنجیده، سخت‌کوشانه، منظم و مستمر برای بهبود شرایط زندگی است. اما بخشی از ترس ممکن است ناشی از هشدار وجدان یا فطرت الهی انسان باشد که بی‌اعتنایی به آن در اثر وسوسه‌های شیطانی، پیامد‌های حتمی ناگوار محسوس یا نامحسوس برای شرایط روحی انسان خواهد داشت. و گاهی با وقوع ناملایماتی در زندگی دنیوی او همراه خواهد بود.

از آنجایی که خداوند هرگز از راه و روش نادرست پشتیبانی نمی‌کند و موفقیت‌های ظاهری به معنی رشد حقیقی روح انسان نیست، افراد غافل، گمراه و خطا‌کار حضور خداوند را در زندگی خود احساس نمی‌کنند و تمایل دارند که رویداد‌های ناگوار زندگی را تصادفی یا ناشی از عدم زیرکی کافی تلقی کنند و نظامات جهان را تنها به خودکار بودن طبیعت نسبت دهند. بدین ترتیب، آنان آماده‌اند که پیروی از هوای نفس را معقول، و مکر را زیرکی جلوه دهند.

موفقیت نامحدود یا شکست راهبردی

موفقیت ظاهری نامحدود، در واقع به معنی نوعی قمار‌بازی و دزدی ظاهراً قانونی از منابع اقتصادی جوامع است که در عمل، منجر به کاهش تعادل و توازن در مناسبات اقتصادی و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شود. بنابراین، موفقیت ظاهری نامحدود، نه تنها هیچ پیروزی حقیقی برای فرد و جامعه نیست، بلکه یک شکست راهبردی است که انحطاط معنوی را تسریع می‌کند.

در مقدمه‌ی مؤلف آمده است: ”اغلب مردم در یافتن نقشه‌ی زندگی خود ناکام‌اند. در حالی که تصور می‌کنند بهترین طراح زندگی هستند. روز‌ها و سال‌ها از عمرشان می‌گذرد و آن‌ها تازه در کهنسالی در می‌یابند که فقط بخش ناچیزی از زندگی را تصاحب کرده‌اند.“

بخشی از این سخن البته درست است. اما مؤلف محترم و بسیاری از دیگر افرادی که گمان می‌کنند در یافتن نقشه‌ی زندگی خود موفق بوده‌اند و تمام یا بخش بزرگی از زندگی را تصاحب کرده‌اند، تنها با سطح نازلی از زندگی یعنی حیات دنیوی انسان تا حدودی آشنا شده‌اند. در حقیقت، بسیاری از مردم، حتی در اوج کامیابی‌های دنیوی، در کهنسالی نیز در نمی‌یابند که فقط به بخش ناچیزی از حیات انسانی دست یافته و از وصول ارثیه حقیقی و پایان‌ناپذیر الهی خویش بازمانده‌اند.

زندگی در سطح شعور دنیوی و گرفتاری باطنی

زندگی در سطح شعور دنیوی، کاذب و بیانگر گرفتاری باطنی است. خداوند متعال تأکید فرموده است که زندگی دنیوی اصالت ندارد و ناپایدار است (7). و همه کسانی که در سطح شعور دنیوی می‌مانند و راهی به شعور الهی نمی‌یابند، از حضور در مراتب عالی هستی که متّصف به جلال حقیقی و اکرام فراگیر الهی است محروم‌اند (8).

بنابر این، ثروتمندان حقیقی که حیات دنیوی را ناچیز یافته‌اند، ترجیح می‌دهند زندگی دنیوی ساده‌ای داشته باشند و در گمنامی به‌سر برند. اما ثروتمندان ظاهری که مست موفقیت‌های کاذب‌اند، بسیار جلوه‌گری می‌کنند. در حالی‌که از سعادت و خوشی حقیقی بهره‌ای ندارند و دل‌شان در شرایط ناگواری به‌سر می‌برد که در حقیقت، گرفتاری و عُسر باطنی است. این دل‌ها دائماً آب‌های معنوی آلوده می‌نوشند. و در مجاورت صخره‌های باطنیِ سخت و ماران باطنیِ زهرآگین ناشنوا به‌‌سر می‌برند.

تا زمانی‌که بیداری و رشد نسبی برای دل رخ ندهد، درک چندانی از عُسر باطنی و تنگی و ناخوشایندی فضای چاه انرژی منفی دنیا و چگونگی رهایی از آن نخواهیم داشت. در چنین شرایطی، افراد غافل سعی می‌کنند به گونه‌ی نامناسبی بر بی‌قراری دل خود فایق آیند:

برخی به انواع خوشی‌ کاذب و مضر مانند استعمال مواد مخدر پناه می‌برند.
گروهی با نوشیدن شراب‌های ظاهری (یا باطنی) کاهش‌دهنده‌ هشیاری، در پی رسیدن به احساس خوشی‌اند.
برخی به بازی‌ها و سرگرمی‌های بیهوده یا مضر می‌پردازند.
افراد بسیاری با فعالیت‌های شغلی و اجتماعی ظاهراً سودآور و تحسین‌برانگیز، خود را سرگرم می‌کنند.
برخی دیگر، دل خود را با ترکیبی از چند سرگرمی بیهوده و مضر می‌آلایند.

می‌گریزند از خودی در بی‌خودی یا به مستی یا به شغل ای مهتدی

اما تنها باور هستی متعالی و پاداش عمل نیک و پناه بردن به خدا، پیروی از راهنمایان الهی و اهتمام به تقوا و عطای قلبی است که می‌تواند موجب پاکیزه شدن تدریجی دل، گشوده شدن چشمه انرژی حیاتی الهی آن، رهایی از عُسر و نا‌امنی باطنی و گذار دل از شب معنوی به روز آگاهی و خِرد و آزادی و خوشی حقیقی شود. (9)

قابلیت‌های عالی الهی دل

با این‌که زندگی‌نامه و سخنان بسیاری از اولیای خدا برای همگان قابل دسترس است، اما بسیاری از مردم یا چیزی درباره توانایی‌های عالی الهی اولیای خدا (از جمله توانایی تولید درجات بالای انرژی حیاتی الهی به مثابه خورشید حقیقی و قائم به قسط شدن در فضای باطنی) نشنیده‌اند، یا این روایات و وعده‌های خدای متعال در قرآن کریم را باور ندارند. و یا دستیابی به آن توانایی‌ها را برای خود نا‌ممکن می‌شمارند. البته مراقبت بر رفتار و گفتار و نیات با پیروی از رهنمود‌های الهی و گذراندن مراحل رشد معنوی تا تطهیر کامل روح زیر نظر راهنمایان الهی، کار ساده‌ای نیست و در برخی موارد، به مراتب طولانی‌تر و پر زحمت‌تر از فرایند ترک اعتیاد شدید به مواد مخدر است.

اما باید دانست که اولاً قابلیت‌های عالی الهی در قلب معنوی انسان وجود دارد و پیش از زوال کامل، قابل بازسازی است. و ثانیاً بازگشت به هویت حقیقی الهی از پشتیبانی همه‌جانبه خداوند برخوردار است. و همان طور که وعده فرموده، اگر به خداوند و راه او ایمان داشته باشیم و در راه او استقامت بورزیم، به اندازه کافی از نشاط روحی برخوردار خواهیم بود که در مواجهه با مشکلات و ناملایمات، صبوری کنیم و ترس و اندوهی به دل راه ندهیم (10). در حقیقت، خداوند چشمه‌هایی‌ از انرژی حیاتی الهی با کمّ‌ و کیفی متناسب با ظرفیت روحی در دل ما می‌گشاید‌ که هر اضطراب و التهاب روحی را فرو‌ می‌نشاند. (11)

موفقیت نامحدود حقیقی با رهپویی دل

همان‌طور‌ که رابینز در ”موفقیت نامحدود …“ اظهار داشته، اصلاح راه و روش زندگی مستلزم به‌کارگیری روش‌های مناسب برای کنترل ذهن و احساسات است. اما موفقیت نامحدود تنها با رهپویی صحیح قلب معنوی ما در راه خدا تحقق می‌یابد و این مستلزم سال‌ها تمرین و مراقبت است. رهپویی معنوی به معنی گذر دل از وضعیت باطنی تاریک و ناامن دنیوی به سوی فضای نورانی، ایمن، وسیع و پربرکت هستی عالی الهی است.

البته برخی از مدعیان پیروی از دین خدا که راه خدا را به درستی طی نکرده و تنها با آموختن انبوهی از علوم ظاهری دین خدا، برای خود منزلت اجتماعی تدارک دیده‌اند، این باور نادرست را رواج داده‌اند که دستیابی به توانایی‌های عالی الهی، دیگر حتی برای مؤمنان رهپوی راه خدا میسر نیست و حداکثر می‌توان به مقامات ظاهری دینی دست یافت.

معنای به دست گرفتن کنترل زندگی

رابینز در مقدمه‌ی مؤلف ادعا کرده است که اگر شما برای تغییر رفتارهای معمول خود آماده باشید، ”با خواندن این کتاب خواهید آموخت که کنترل زندگی خود را کاملاً در دست گیرید.“ و ”اگر در گذشته شکست خورده‌اید هیچ‌گاه نباید تصور کنید در آینده نیز چنین خواهد شد.“

این ادعای نادرست را تنها افرادی ممکن است باور کنند که ذره‌ای با معارف و سنت‌های الهی آشنا نیستند. هیچ‌کس جز اولیای خدا نمی‌تواند ادعا کند که می‌تواند کنترل زندگی خود را کاملاً در دست گیرد. و اولیای خدا نیز تنها با یاری خداوند و برخورداری از حفاظت همه‌جانبه الهی و پس از گذراندن مراحل عالی رشد معنوی به چنین توانایی بزرگی نائل می‌شوند.

مسلماً هر انسانی بدون قرار‌گرفتن در مسیر رهپویی معنوی صحیح، هیچ حفاظت مؤثری در مقابل انواع حوادث و تهدید‌های زندگی دنیوی ( از جمله در مقابل هجوم پنهان شیاطین به سرزمین قلب معنوی خود) ندارد. و اگر در گمراهی بماند، بر خلاف ادعای مؤلف محترم همواره در زمره‌ی شکست خوردگان است حتی اگر به پیروزی‌های ظاهری فراوانی دست یابد.

در حقیقت، همه چیز بستگی به این دارد که مسیر زندگی شما در جهت احیا و تقویت شخصیت حقیقی الهی شماست یا در جهت تقویت شخصیت کاذب فرعونی‌تان.

بنابر این، ادعای مؤلف محترم را می‌توان این‌گونه اصلاح کرد: اگر با امید به یاری خداوند و التزام به پیروی از رهنمود‌های الهی، برای تغییر رفتار‌های معمول خود آماده باشید، ضمن اصلاح رفتار‌های خود، به تدریج به خواندن کتاب حقیقی وجودتان (که باطن قرآن کریم است) توفیق می‌یابید (حتی اگر قادر به روخوانی قرآن کریم نباشید). و سرانجام پس از گذراندن مراحل عالی رشد معنوی، کنترل زندگی خود را به طور کامل در دست خواهید گرفت.

البته در زمره‌ی شکست خورده‌های واقعی و فاتحان ظاهری، افرادی نیز بوده‌اند‌ که به دلیل مراقبت‌های نسبی و نه‌چندان خالص، به توانایی‌های فوق‌العاده اما محدودی دست‌یافته و در‌ جهت نادرست و بی‌ثمر به‌ کار گرفته‌اند.

منابع

1- کتاب ”موفقیت نامحدود در 20 روز “، مقدمه‌ی مترجم.

2- کتاب ”موفقیت نامحدود در 20 روز “، ص 123.

3- همان، ص 124.

4- همان، ص 125.

5- همان، ص 26.

6- همان، ص 48.

7- قرآن کریم، سوره مبارکه انعام 32، توبه 38، عنکبوت 64، حدید 20، الرحمن 26 و 27، اعلی 16 و 17، طه 131، قصص 60، شوری 36، جمعه 11، آل‌عمران 14، 15، 185، 196 و 197، …

8- الرحمن 26 و 27.

9- مائده 15 و 16، حجر 49-45، نحل 99-95، ذاریات 22-15 و 50، لیل، …

10- فصلت 36-30.

11- انسان 5 و 6 و 22-11، …