نگاهی به دیدگاه روان‌شناختی و روان‌درمانی آنتونی رابینز (3)

admin

25 فروردین 1401

15 دقیقه زمان برای مطالعه

امتیاز بدهید

احمد علوی تبار – اسفند 1400

بخش سوم – تشخیص مسیر درست زندگی

تشخیص مسیر درست زندگی، چندان ساده نیست. پیشنهاد آنتونی رابینز این است که از افراد موفق الگو‌برداری کنیم. این روش شاید در مورد برخی امور مانند رژیم لاغری و تناسب اندام مفید باشد، اما یافتن راه و روش اساسی و صحیح زندگی، مستلزم سرمشق‌گرفتن از افراد حقیقتاً موفق است گرچه کافی نیست.

قرآن کریم توصیه کرده است که زندگی اولیای خدا را سرمشق خود قرار دهیم و از تقلید راه و روش دنیا‌پرستان بپرهیزیم. زیرا تنها پروردگار غنی و عزیز و حکیم شایسته پرستش است (1) و فقط شخصیت حقیقی الهی انسان می‌تواند از ثروت و غنای حقیقی الهی برخوردار باشد. (2)

البته ممکن است افرادی به راه خدا به عنوان تنها مسیر درست زندگی باور داشته باشند اما در عمل، برداشت صحیحی از قرآن کریم و زندگی و سخنان اولیای خدا نداشته باشند و در گمراهی بمانند. بنابر این، لازم است که رهجوی راه خدا در جستجوی راهنمایان الهی حقیقی باشد و از آن راهنمای الهی که از جهات مختلف برتر از دیگران و برای خود بیشتر قابل استفاده می‌یابد، پیروی کند.

نباید گمان کنیم که پیروی از یکی از مکاتب مذهبی، عرفانی یا روان‌شناختی مشهور، موجب هدایت ما به مسیر درست زندگی خواهد شد. زیرا ممکن است همه آنها کم و بیش در گمراهی باشند. توصیه خداوند متعال در این زمینه چنین است:

1- از پرستش غیر خدا یعنی دل‌بستن به جاذبه‌های فریبنده و کاذب دنیا بپرهیزید.

2- نیت و روش زندگی خود را برای تقرب به خداوند خالص کنید و تسلیم امر خدا باشید.

3- راهنمایی را برای پیروی برگزینید که بر این طریق خالص است. اجر و مزدی از شما طلب نمی‌کند. هیچ انگیزه دنیوی ندارد. عادل‌است و می‌تواند به حل مشکلات رهپویی راه خدا یاری رساند. (3)

اصلاح نگرش به زندگی

آنتونی رابینز تأکید کرده‌ است‌که نحوه نگرش ما به مشکلات زندگی و رفتار‌های دیگران، در احساس ما به زندگی و به دیگران بسیار مؤثر است‌(4). و این‌که برای ایجاد تغییر در زندگی باید مفهوم‌ها در ذهن تغییر یابند. (5)

به بیان روشن‌تر و دقیق‌تر، تحول مثبت در زندگی ما مستلزم اصلاح نگرش ما به زندگی و مشکلات آن است. برای این‌که بتوانیم ناملایمات زندگی دنیوی را به خوبی تحمل کنیم و از عهده حل مشکلات زندگی برآییم، باید معنا و هدف والای زندگی را به خوبی درک کنیم و دلیل و معنای رفتار‌ها و رویداد‌ها را دریابیم.

اما معانی و اهداف زندگی مطرح شده در کتاب ”موفقیت نامحدود …“، محدود به سطوح مرفه‌تر زندگی دنیوی است، در حالی که حداکثر رفاه دنیوی قابل دست‌یابی، در مقایسه با رفاه روحی فرا‌دنیایی قابل دست‌یابی در همین جهان مادی، بسیار ناچیز است.

امید به نجات

رابینز در ”موفقیت نامحدود …“ مثالی از زندگی ویکتور فرانکلین ذکر کرده است. فرانکلین در جنگ جهانی دوم به اسارت نازی‌ها در آمد و در اردوگاه اسرا، بدترین و تلخ‌ترین اتفاقات را از سر گذراند. اکثر اسیران اردوگاه نا‌امید شده بودند و احساس می‌کردند همه چیز برای آن‌ها پایان یافته است. اما افرادی هم بودند که می‌توانستند ناراحتی‌ها و رنج‌ها را به خوبی تحمل کنند. آن‌ها با امید بازگشت به وطن و تمرکز بر تجسم خوشبختی آینده، توانایی تحمل آن شرایط بسیار دشوار را می‌یافتند. (6)

نکته‌ای که بسیاری هنوز درنیافته‌اند این است که اکثر مردم دنیا در اردوگاهی به وسعت کره زمین اسیر محدودیت حیات و تفکر دنیوی‌اند و به کار‌هایی می‌پردازند که در مقایسه با نحوه انجام امور در حیات فرا‌دنیایی، همچون اعمال شاقه یا فعالیت پر زحمت و کم‌بازده است. البته افرادی هم هستند که نگرش خود را نسبت به زندگی دنیوی و مشکلات آن اصلاح کرده‌اند و با امید به نجات وطن حقیقی یعنی آزادسازی سرزمین قلب معنوی از اشغال شیاطین، به تطهیر کامل قلب معنوی خود همت گماشته‌اند و ناملایمات را به خوبی تحمل می‌کنند. آنان دریافته‌اند که همه‌ی برخورد‌های خشن و ناخوشایند نیز از جانب خداوند و برای اصلاح رفتار، تطهیر دل و از بین بردن نفس کاذب دنیوی است. به بیان حکیمانه‌ی سعدی:

رسد آدمی به جایی که بجز خدا نبیند
بنگر که تا چه حد است مکان آدمیت

و در بیان عارفانه و عاشقانه‌ی حافظ:

من از بیگـانگـان دیگـر ننـالـم
که با من هرچه کرد آن آشنا کرد

و نیز:

به تیغم گر کُشد دستش نگیرم
وگـر تیـرم زنـد، منّت پـذیـرم

و نیز:

زیر شمشـیر غمش رقص‌کنـان باید رفت
کان که شد کشته‌ی او نیک سرانجام افتاد

اصلاح نگرش و عملکرد، پاسخ‌دهی مناسب به هدایت الهی

رفتار خداوند با ما بسیار دقیق و متناسب با استحقاق ماست و با بهبود پاسخ‌های ما به هدایت الهی، می‌تواند بی‌نهایت لطیف و کریمانه باشد.

تلاش برای حفظ دل از آلودگی‌های دنیوی، خالص‌کردن نیات برای خدا و اهتمام به راست‌گویی و درستکاری و رفتار‌های منصفانه، صبورانه و مهرورزانه در روابط خانوادگی، شغلی و اجتماعی و در رابطه با همه‌ی مخلوقات، درهای رحمت خاص خداوند را می‌گشاید. زیرا اهتمام به تقوا و عملکرد رحمانی که جهاد اکبر در راه خداست، موجب فعال‌سازی قابلیت‌های الهی دل و هجرت باطنی به سوی مراتب بالاتر هستی می‌شود و دائماً پاسخ‌دهی دل به هدایت الهی را بهبود می‌بخشد. (7)

قرار گرفتن در موضع گله و شکایت از دیگران (به ویژه با والدین و همسر و فرزندان) و نق زدن یا بحث و جدل با آن‌ها، نه تنها به حل واقعی مشکلات کمکی نمی‌کند، بلکه بر مشکلات می‌افزاید و حل آن‌ها را دشوارتر و پیچیده‌تر می‌کند. در حقیقت، هر نوع نگرش بدبینانه و هر رفتار و برخورد منفی، قلب معنوی انسان را در چاه دوزخی انرژی منفی دنیا بیشتر فرو می‌برد، به منابع حیاتی و استعداد‌های الهی او آسیب می‌رساند و نجات و رستگاری را دشوار‌تر می‌کند.

بد‌گویی، تمسخر و رفتار‌های مستبدانه، خشونت‌آمیز، پرخاشگرانه و فریب‌کارانه، نشانگر ضعف قلب معنوی، پایین بودن سطح هشیاری باطنی و غلبه شخصیت کاذب فرعونی بر سرزمین قلب معنوی است. اما توصیه خداوند، صبوری، نرم‌خویی، پرهیز از کینه و تنفر و بخل، و تداوم انفاق (به‌ویژه ارسال انرژی‌مثبت درونی به همه‌ی مخلوقات) در هر شرایطی‌است. (8)

ناتوانی دل در اثر مسمومیت با آلودگی‌های دنیوی

بسیاری افراد هنوز به اندازه کافی به وخامت وضعیت فعلی قلب معنوی خود پی‌نبرده و ضرورت تغییر راه و روش زندگی خود را حس نکرده‌اند. آنتونی رابینز نیز اذعان کرده‌ است‌ که بسیاری هنوز به ضرورت ایجاد تغییر در زندگی‌ خود پی‌ نبرده‌اند و از موقعیت کنونی‌ خود به حد کافی احساس نارضایتی نمی‌کنند (9). اما رابینز توضیح قانع‌کننده‌ای در این‌باره ارائه نکرده و اظهار داشته است‌ که شاید آنان هر روشی را برای تغییر امتحان‌کرده و به نتیجه نرسیده‌اند. (10)

در حقیقت، قلب معنوی بسیاری افراد در وضعیت تحت اشغال با انواع آلودگی‌های دنیوی مسموم و تضعیف شده است. بدین جهت، آنان همچون بسیاری از معتادان به مواد مخدر، آگاهی و اراده لازم برای ایجاد تغییر در زندگی خود را ندارند. برای بسیاری از ما ابتدا لازم است دریابیم که واقعاً در چه وضعیت روحی نامطلوبی به‌سر می‌بریم و تا چه حد از شرایط مطلوب فاصله‌ داریم. البته دانستن این واقعیت نباید موجب نا‌امیدی شود. باید به آمرزش گناهان خود و یاری خداوند برای بازیابی و فعال‌سازی قابلیت‌های الهی درونی خود امیدوار باشیم. باید با انگیزه‌ای قوی روش‌های مؤثر برای احیا، تطهیر و تقویت قلب معنوی خود را فرا بگیریم و به کار بندیم.

قدرت حقیقی یا ظاهری

آنتونی رابینز به افرادی اشاره کرده‌ است‌که با وجود دست‌یابی به موفقیت‌های ظاهری فراوان و رسیدن به ثروت‌ و محبوبیت دنیوی، از زندگی‌ خود راضی نبودند و سرانجام خودکشی‌ کردند. به نظر رابینز برخی از آنان از شهرت و موفقیتی برخوردار بودند که همه‌ی مردم آرزوی آن را دارند (11). یکی از شاخص‌ترین این افراد در زمره‌ی بازیگران سینما بوده است. استدلال رابینز در مورد علت خودکشی آنان این‌ است‌که هیچ‌یک از آنان نتوانستند نحوه کنترل احساس‌شان را بیاموزند و نمی‌دانستند چگونه می‌توان به‌ خوشی دست یافت. (12)

اولاً این ادعا که همه‌ی مردم در آرزوی چنین موفقیت‌هایی هستند، حتی اگر منظور رابینز، همه‌ی مردم امریکا باشد، درست نیست. این در واقع، یک القای عقیدتی کوته‌نظرانه است. ثانیاً نمونه‌ی شاخصی که برای افراد موفقِ قادر به کنترل احساسات ذکر شده است، فردی است به نام دابلیو میشل که در اثر حوادثی دچار آسیب‌های شدید جسمی شده و به رغم معلولیت جسمی، توانسته است تاجر بسیار ثروتمندی شود و به شهردار شدن بیندیشد! به زعم آنتونی رابینز، ”این مرد نمونه‌ای بسیار شایسته برای پیروی و کنار‌ گذاشتن رفتار‌های قدیمی و کسب عادات تازه است.“ (13)

روشن است‌که از نظر آنتونی رابینز، شایسته‌ترین افراد کسانی هستند که شخصیتی ظاهراً قوی دارند و در مواجهه با مشکلات زندگی نا‌امید و افسرده نمی‌شوند. اما برای او دیگر مهم نیست‌ که ماهیت شخصیت آنان کاذب و قدرت‌شان زوال‌پذیر بوده و با پیمودن مسیر جاه‌طلبی‌ دنیوی، پیوسته علیه شخصیت‌ حقیقی الهی‌ خود اقدام‌ کرده‌اند.

رابینز عقیده دارد که با استفاده از روش‌های مؤثر می‌توان نظام ارزشی و باور‌های خود را به نحو مناسبی تغییر داد و سرنوشت خود را به دست گرفت. بدین معنا که شما می‌توانید نظام ارزشی خود را چنان انتخاب کنید که همواره قدرت بیشتری در اختیار شما قرار گیرد و همواره احساس خوشی کافی داشته باشید. (14)

برای رابینز مهم نیست که از دیدگاه وحیانی چه ارزش‌ها و باور‌هایی والا‌ترند. او از این نکته‌ی اساسی غافل بوده‌ است‌ که با احساس‌ و شعور دنیوی نمی‌توان درکی از قدرت‌ حقیقی داشت و تفاوت میان خوشی‌ و سعادت حقیقی‌ و کاذب را تشخیص‌ داد.

نتیجه

اگرچه برخی توصیه‌های کتاب ”موفقیت نامحدود …“ برای بهبود شرایط زندگی مفید است (از جمله این‌که: شکستن حلقه‌های ارتباطی منفی ذهن خود را فرا بگیرید (15) و خود را در عمل به آن‌چه در این زمینه آموخته‌اید متعهد بدانید (16) و هر روز با مرور نکات کلیدی و تقویت حلقه‌های ارتباطی جدید مثبت ذهن خود، به اصلاح خود بپردازید و با احساس بهتری به مراقبت از رفتار و گفتار خود ادامه دهید (17))، اما در این کتاب، اهداف مطرح شده برای بهبود شرایط زندگی، بسیار نازل و گمراه‌کننده است. برخلاف نظر رابینز، سعادت واقعی نه در برخورداری بیشتر از ثروت‌ و قدرت دنیوی و تقویت نفس‌ دنیوی، بلکه در احیا و تقویت شخصیت‌ حقیقی الهی دل‌ است.

امید است که مسؤولان فرهنگی و رسانه‌ای ما، به تولید برنامه‌ها و محصولات فرهنگی سالم، مؤثر و با‌کیفیت در تمامی زمینه‌ها از جمله در زمینه آموزش روش‌های مؤثر برای تأمین بهداشت روان و سلامت معنوی جامعه اهتمام بیشتری بورزند.